ΕΠΙΛΕΚΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΒΟΥΔΔΙΣΜΟΥ ΜΑΧΑΓΙΑΝΑ
 |
| Μαντζουσρί |
ΜΕΡΟΣ 4ο
[Β. ΤΟ ΝΤΑΡΜΑ]
56-100
56-100
2. APNHΣΗ
Κατά μία έννοια, η κενότητα σαν το πανομοιότυπο αντικείμενο του συνόλου της απάρνησης. είναι η πλήρης άρνηση όλων των κατηγορημάτων, χαρακτηριστικών γνωρισμάτων και οντοτήτων. Στις Σούτρες για την Τέλεια Σοφία, απολαμβάνουμε την απαρίθμηση τέτοιων αρνήσεων, και εδώ ικανοποιούμαστε με δύο παραδείγματα (56, 57). Η κενότητα ιδιαίτερα, υπαινίσσεται την απουσία των «όντων», ή ξεχωριστών υποκειμένων (58-60) και την απουσία ξεχωριστών ντάρμας ή απρόσωπων αντικειμένων (61-63). Η ίδια ιδέα εκφράζεται συχνά λέγοντας ότι οτιδήποτε (πράγμα κλπ.) είναι «αδημιούργητο» (64, 65). Όλα τα στοιχεία της διαδικασίας της σωτηρίας είναι εξίσου αρνητικό. Δεν υπάρχει έναρξη με αδούλωτα ή αμόλυντα (66, 67), χωρίς πνευματική ανάπτυξη (68, 69), και χωρίς επίτευξη της απελευθέρωσης (70, 71). Η στάση ενός Μποντισάττβα προς τα αντικείμενα γενικά, καθορίζεται λέγοντας ότι αυτός πρέπει να μην τα αντιλαμβάνεται (72). ότι δεν πρέπει να τα προσέχει (73, 74) ότι δεν πρέπει να υποστηρίζεται από αυτά (75-78 κυρίως αριθ. 46).
Μαντζουσρί: Ποιες είναι οι ποιότητες και ποια τα πλεονεκτήματα μιας Σοφίας της Τελειότητας η οποία είναι χωρίς ποιότητες; Πώς μπορεί κανείς να μιλάει για τις ποιότητες ή τα πλεονεκτήματα μιας Σοφίας της Τελειότητας η οποία είναι ανίκανη να πράξει οτιδήποτε, ούτε να προβάλει ούτε να καταστρέψει οτιδήποτε, ούτε να αποδεχτεί ούτε να απορρίψει κανένα ντάρμα- είναι ανίσχυρη προκειμένου να δράσει και δεν εργάζεται καθόλου, αν η ουσιαστική υπόσταση της δεν μπορεί να γίνει γνωστή, αν η ουσιαστική υπόσταση της δεν μπορεί να γίνει ορατή, αν δεν μπορεί να απονείμει κανένα ντάρμα και δεν μπορεί να εμποδίσει κανένα ντάρμα, αν αυτή προκαλεί τη μη-χωριστικότητα όλων των ντάρμας, δεν εξάρει τη μοναδική εναδικότητα όλων των ντάρμας, δεν επιφέρει τη χωριστικότητα όλων των ντάρμας, αν αυτή δεν είναι κάτι που έχει δημιουργηθεί, ούτε κάτι που γίνεται, ούτε προσπερνάται, αν αυτή δεν καταστρέφει τίποτε, αν αυτή δεν είναι ένας δότης των ντάρμας των κοινών ανθρώπων, των ντάρμας των Αρχάτς. των ντάρμας των Πρατυεκαβούδδας των ντάρμας των Μποντισάττβος. και ακόμη ούτε των ντάρμας ενος Βούδδα, και αυτά τα ντάρμας δεν τα παίρνει (δεν τα αφαιρεί ή τα μειώνει), αν αυτή δεν πιάνεται στα δίχτυα της γέννησης και του θανάτου, ούτε σταματά πιανόμενη στη Νιρβάνα, ούτε απονέμει ούτε καταστρέφει τα ντάρμας ενός Βούδδα, αν αυτή είναι απίστευτη και ασύλληπτη, ούτε κάτι που έγινε, ούτε κάτι που δεν έγινε, αν αυτή ούτε δημιουργεί (παράγει) ούτε σταματά κανένα ντάρμα, ούτε εκμηδενίζοντας τα ούτε κάνοντας τα αιώνια, αν αυτή δεν προκαλεί ούτε την προσέλευση ούτε τη φυγή, χωρίς να επιφέρει ούτε την απόσπαση ούτε τη μη-απόσπαση. ούτε τη διττότητα ούτε τη μη-διττότητα και αν τελικά (αυτή) είναι ανύπαρκτη;
Ο Κύριος: Καλά περιέγραψες Μαντζουσρί τις ποιότητες της Σοφίας της Τελειότητας. Αλλά ένας Μποντισάττβα ωστόσο, θα πρέπει να εξασκηθεί σ’ αυτή ακριβώς τη Σοφία της Τελειότητας, με τον τρόπο της μη-εξάσκησης. αν θέλει να ασκηθεί σ’ αυτή, και να φέρει σε πέρας, εκείνη τη συγκέντρωση ενός Μποντισάττβα η οποία θα του επιτρέψει να δει όλους τους Βούδδας. τους Κυρίους, αν θέλει να δει τα Βουδδικό τους πεδία, και να γνωρίσει τα ονόματα τους και αν θέλει να τελειοποιήσει την υπέρτατη λατρεία εκείνων των Βούδδας και Κυρίων, και να πιστέψει σταθερά και να εμβαθύνει στην παρουσίαση τους για το ντάρμα.
Μαντζουσρί: Για ποιο λόγο είναι έτσι η Σοφία της Τελειότητας;
Ο Κύριος: Αποκαλείται «Σοφία της Τελειότητας» επειδή ούτε παράγεται ούτε σταματιέται. Και είναι έτσι. γιατί είναι γαλήνια, απόλυτα ατάραχη από την αρχή-αρχή. γιατί δεν υπάρχει φυγή (από την πραγματικότητα), γιατί δεν υπάρχει τίποτε να είναι τέλειο, και τελικά, εξαιτίας της μη-ύπαρξής της. Επειδή είναι ανύπαρκτη, γι’ αυτό είναι Τέλεια Σοφία. Είναι Γι’ αυτό το λόγο που πρέπει να περιμένει κανείς από τους Μποντισάττβας να αναπτύξουν την Τέλεια Σοφία. Είναι η περιοχή των Μποντισάττβας. —των μεγάλων όντων—, που συντάσσονται με όλα τα ντάρμας.
57.
Ο Κύριος: Αυτή Καουσίκα. είναι η έννοια της Σοφίας της Τελειότητας: Η Σοφία της Τελειότητας δεν πρέπει να θεωρείται υπό το πρίσμα της διττότητας ή της μη-διττότητας· ούτε από τη σκοπιά ενός σημείου ούτε ενός μη-σημείου· ούτε μέσα από τη χορήγηση ούτε μέσα από την ανάκληση· ούτε αφαιρώντας κάτι ούτε προσθέτοντας κάτι· ούτε από τη μόλυνση ούτε από τη μη-μόλυνση. ούτε από τον εξαγνισμό ούτε από το μη-εξαγνισμό· ούτε μέσα από την εγκατάλειψη ούτε μέσα από τη μη-εγκατάλειψη· ούτε παίρνοντας μια θέση ούτε μη-παίρνοντας μια θέση· ούτε μέσα από τη συνένωση ούτε μέσα από τη μη-συνένωση· ούτε μέσα από μια προϋπόθεση ούτε μέσα από μια μη-προϋπόθεση· ούτε μέσα από ένα ντάρμα ούτε μέσα από ένα μη-ντάρμα· ούτε μέσα από το Ώς-Έχει (των πραγμάτων) ούτε μέσα από το μη-Ως-Έχει· ούτε μέσα από το όριο της πραγματικότητας ούτε μέσα από το μη-όριο της πραγματικότητας.
58.
Ο Κύριος: Εδώ Σουμπούτι, κάποιος ο οποίος έχει ξεκινήσει οριστικά τη σταδιοδρομία ενός Μποντισάττβα, θα πρέπει να σκέφτεται μ’ έναν τέτοιο τρόπο: «Τόσα πολλά όντα όσα υπάρχουν στο σύμπαν των όντων, εννοούμενα υπό τον όρο «όντα» —γεννημένα από αυγά ή γεννημένα από μήτρα ή γεννημένα από υγρασία ή γεννημένα από θαύμα, με μορφή ή χωρίς μορφή, με αντίληψη ή χωρίς αντίληψη, με ούτε αντίληψη ούτε μη-αντίληψη, τόσο μακριά, όσο οποιοδήποτε κατανοητό σύμπαν όντων είναι αντιληπτό· όλα αυτά τα όντα θα πρέπει να τα οδηγήσω στη Νιρβάνα, μέσα στο βασίλειο της Νιρβάνα η οποία δεν αφήνει πίσω της τίποτε. Αλλά, μολονότι αναρίθμητα όντα θα έχουν κατ’ αυτό τον τρόπο οδηγηθεί στη Νιρβάνα, κανένα ον δεν θα έχει οδηγηθεί στη Νιρβάνα». Και γιατί; Αν σ’ έναν Μποντισάττβα γίνεται αντιληπτή η ιδέα ενός «όντος» (κατά λέξη: λαμβάνει χώρα η αντίληψη ενός «όντος»), ο Μποντισάττβα αυτός δεν θα πρέπει να αποκαλείται «Φωτισμένο ον». Δεν αποκαλείται «Φωτισμένο ον», εκείνος στον οποίο λαμβάνει χώρα η αντίληψη (η ιδέα) ενός εαυτού ή η ιδέα ενός όντος ή η ιδέα μιας ζώσας ψυχής ή η ιδέα ενός προσώπου.
59.
Ο Κύριος: Ένας Μποντισάττβα Σουμπούτι, πρέπει να προσφέρει τα δωρήματα του με τέτοια απάρνηση. ώστε αυτά να ενεργούν για την ευτυχία όλων των όντων. Γιατί εκείνο το οποίο είναι η ιδέα-αντίληψη των όντων, (εκείνο το ίδιο) είναι ωστόσο μη-αντίληψη. Όλα εκείνα τα όντα, για τα οποία ο Ταθαγκάτα έχει μιλήσει, είναι πράγματι μη-όντα. Γιατί ο Ταθαγκάτα μιλάει σε συμφωνία με την πραγματικότητα, μιλάει την αλήθεια, μιλάει κατ’ αυτό τον τρόπο και όχι διαφορετικά. Ένας Ταθαγκάτα δεν μιλάει αναληθώς.
60.
Ο Κύριος: «Τέλεια Σοφία» και «Μποντισάττβα», αυτά είναι μόνο λέξεις. Και η πραγματικότητα η οποία ανταποκρίνεται στη λέξη «Μποντισάττβα» δεν μπορεί να νοηθεί, ούτε εσωτερικά ούτε εξωτερικά ή ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο. Είναι γνωστό ότι όταν μιλάει κανείς για ένα ζωντανό «ον», κανένα τέτοιου είδους πράγμα δεν μπορεί να εννοηθεί στην πραγματικότητα και αυτή η λέξη «ον» είναι μόνο μια αντίληψη-σύλληψη, είναι ένα συλλαμβανόμενο ντάρμα, έχει την τάξη μιας σύλληψης· εκτός βέβαια από την εθιμοτυπική έκφραση, από έναν εθιμοτυπικό όρο. δεν υπάρχει δημιουργία ή σταμάτημα αυτού του συλλαμβανόμενου (με τη διάνοια) ντάρμα. Κατά τον ίδιο τρόπο, εκείνο το οποίο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα σε τέτοιου είδους λέξεις όπως «Τέλεια Σοφία», ή «Μποντισάττβα», αυτό είναι μόνο ένα συλλαμβανόμενο ντάρμα· αυτό ούτε δημιουργείται ούτε σταματιέται, εκτός από την εθιμοτυπική έκφραση βέβαια ενός εθιμοτυπικού μόνο όρου… Ένα όνειρο, μια ηχώ. μια οφθαλμαπάτη, μια αντανακλώμενη εικόνα, μια μασκαράτα, μια μαγική δημιουργία του Ταθαγκάτα, όλα αυτά είναι συλλαμβανόμενο ντάρμας, και από αυτά τα συλλαμβανόμενο ντάρμας δεν υπάρχει δημιουργία ούτε σταματημός. εκτός βέβαια από αυτά που είναι εθιμοτυπικές εκφράσεις, αποτελούμενα από συλλαμβάναμε νους όρους. Έτσι ακριβώς. «Τέλεια Σοφία» και «Μποντισάττβα» είναι μόνο συλλαμβανόμενο ντάρμας, και αυτά ούτε δημιουργούνται ούτε σταματιώνται, εκτός βέβαια από εκείνα που είναι σαν εθιμοτυπικές εκφράσεις υπό την έννοια μόνο συλλαμβανόμενων όρων.
61.
Σαριπούτρα: Τι είναι ο τέλεια αγνός Οφθαλμός της Σοφίας του Μποντισάττβα, του μεγάλου όντος;
Ο Κύριος: Ένας Μποντισάττβα ο οποίος είναι προικισμένος μ’ αυτό τον Οφθαλμό της Σοφίας, σοφά δεν γνωρίζει κανένα ντάρμα, —είτε εθισμένο είτε ανέθιστο, υγιές ή μη-υγιές, λανθασμένο ή αλάνθαστο, με ή χωρίς διαρροές, μολυσμένο ή αμόλυντο, εγκόσμιο ή υπερκόσμιο. Μ’ αυτό τον Οφθαλμό της Σοφίας, δεν βλέπει κανένα ντάρμα, ούτε μελετά κανένα, ούτε γνωρίζει κανένα, ούτε θεωρεί κανένα.
62.
Ο Κύριος: Κόποιος που έχει οριστικά επιβιβαστεί στο Μποντισαττβικό όχημα θα πρέπει να γνωρίζει, να βλέπει και να αποφασίζει, πάνω σε όλα τα ντάρμας μ’ έναν τέτοιο τρόπο, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση ούτε με την έννοια ενός ντάρμα, ούτε με την έννοια ενός μη-ντάρμα. Και γιατί; «Η έννοια του ντάρμα, η έννοια του ντάρμα» Σουμπούτι, σαν μη-έννοια κηρύχτηκε από τον Ταθαγκάτα. Γι’ αυτό αυτή αποκαλείται «έννοια του ντάρμα».
63.
Ο Κύριος; Οι Μποντισάττβας, τα μεγάλα όντα. δεν έχουν την έννοια ενός ντάρμα Σουμπούτι. ούτε μια έννοια ενός μη-ντάρμα. Αυτοί δεν έχουν καθόλου έννοια ή μη-έννοια. Γιατί αν αυτοί οι Μποντισάττβας είχαν την έννοια ενός ντάρμα, τότε κατά συνέπεια, θα υπολόγιζαν σε έναν εαυτό, οε ένα ον. σε μια ψυχή. σε ένα πρόσωπο. Επομένως ένας Μποντισάττβα πρέπει σίγουρα να μην αποδέχεται ένα ντάρμα, ούτε ένα μη-ντάρμα. Γι’ αυτό έχει ειπωθεί από τον Ταθαγκάτα το ακόλουθο ρητό με ένα κρυφό νόημα: «Εκείνοι οι οποίοι κατανοούν τη διδασκαλία για το ντάρμα σαν μια σχεδία, πρέπει να εγκαταλείψουν τα ντάρμας, πολύ δε περισσότερο τα μη-ντάρμας».
64.
Ο Κύριος: Βλέπεις λοιπόν Σουμπούτι, ένα πραγματικό ντάρμα το οποίο κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία; Σουμπούτι: Όχι Κύριε.
Ο Κύριος; Βλέπεις εκείνη την Τέλεια Σοφία προς την οποία κατευθύνεται ο Μποντισάττβα. σαν ένα πραγματικό πράγμα:
Σουμπούτι: Όχι Κύριε.
Ο Κύριος: Βλέπεις σαν πραγματικό εκείνο το ντάρμα το οποίο δεν προσφέρει καμία βάση για αντίληψη; Το ντάρμα εκείνο έχει δημιουργηθεί τυχαία ή θα δημιουργηθεί ή δημιουργείται (συνεχώς)· έχει σταματηθεί, θα σταματηθεί ή σταματιέται (για πάντα);
Σουμπούτι: Όχι Κύριε
Ο Κύριος: Αυτή η βαθιά γνώση δίνει σ’ έναν Μποντισάττβα την υπομονετική αποδοχή των ντάρμας τα οποία αποτυγχάνουν να δημιουργηθούν. Όταν αυτός είναι προικισμένος με αυτό, είναι προορισμένος για την πλήρη φώτιση. Είναι προορισμένος να εξελιχτεί προς την αυτοπεποίθηση ενός Ταθαγκάτα. Είναι απόλυτα αδύνατον για έναν Μποντισάττβα ο οποίος κατευθύνεται, μάχεται και αγωνίζεται σ’ αυτόν το δρόμο, και εξελίσσεται προς αυτή την κατεύθυνση, να μη φτάσει στην υπέρτατη γνώση ενός Βούδδα. τη γνώση της παντογνωσίας, τη γνώση του επικεφαλής Μεγάλου Οδηγού.
65.
Σουμπούτι: «Μποντισάττβα», αυτό είναι μόνο μια ονομασία. Έχει τον ίδιο βαθμό πραγματικότητας όπως ο εαυτός. Μιλάει κανείς για έναν «εαυτό» αλλά απόλυτα ο εαυτός είναι κάτι τι το αδημιούργητο. Εφόσον όλα τα ντάρμας δεν έχουν ιδία-ιδιαίτερη οντότητα, τι είναι αυτή η μορφή, η οποία είναι κάτι τι το αδημιούργητο; Και το ίδιο (ισχύει) και για τα υπόλοιπα σκάντας. Αλλά ποιο είναι (αυτό το) αδημιούργητο, αυτό το οποίο είναι χωρίς μορφή ή συναίσθημα ή αντίληψη ή παρόρμηση ή συνείδηση. Πώς εγώ θα καθοδηγήσω και θα νουθετήσω μια μη-δημιουργία σε μια Σοφία της Τελειότητας η οποία είναι επίσης μια μη-δημιουργία; Και ακόμη, δεν μπορεί κανείς να διακρίνει σαν διαφορετικά παρά σαν αδημιούργητα τα ντάρμας ενός Μποντισάττβα ο οποίος ζει για χάρη της φώτισης… Ένας Μποντισάττβα, ο οποίος κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία, δεν αναθεωρεί μια μη-δημιουργία σαν ένα πράγμα (ή μια οντότητα), και έναν Μποντισάττβα σαν κάτι άλλο. Ένας Μποντισάττβα και μια μη-δημιουργία δεν είναι δύο ξεχωρισμένα πράγματα. Δεν αναθεωρεί τη μορφή, κτλ., σαν οτιδήποτε άλλο παρά σαν μια μη-δημιουργία. Γιατί μια μη-δημιουργία και όλα τα ντάρμας δεν είναι δύο ή ξεχωριστά (πράγματα). Αν, όταν αυτό εκφράζεται, η καρδιά ενός Μποντισάττβα δεν είναι φοβισμένη, ούτε γίνεται αδιάφορη ή επιλήσμων, και αν ο νους του δεν τρέμει, δεν είναι τρομαγμένος, ούτε τρομοκρατημένος, τότε ένας τέτοιος Μποντισάττβα κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία. Γιατί θεωρεί όλα τα ντάρμας σαν να μην έχουν εσωτερικό αγώνα, σαν όμοια με μια μασκαράτα, με ένα όνειρο, μια οφθαλμαπάτη, μια ηχώ, μια εικόνα, μια αντανάκλαση του φεγγαριού πάνω στο νερό. μια μαγική δημιουργία, μια πόλη των Γκαντάρβας.
66.
Σουμπούτι: Πώς χαρακτηρίζεται η Τέλεια Σοφία;
Ο Κύριος: Χαρακτηρίζεται (σημειώνεται, μαρκάρεται) με τη μη-προσκόλληση του Διαστήματος. Ωστόσο, είναι μη-σημείο, κι ούτε αυτή έχει κανένα σημείο.
Σουμπούτι: Θα ήταν δυνατόν για όλα τα ντάρμας να υπάρξουν (ή να βρίσκονται σημειωμένα, μαρκαρισμένα) με το ίδιο σημείο με το οποίο χαρακτηρίζεται η Σοφία της Τελειότητας;
Ο Κύριος: Έτσι είναι Σουμπούτι, έτσι είναι. Η ιδιαιτερότητα (το χαρακτηριστικό σημείο) την οποία έχει η Τέλεια Σοφία, είναι ακριβώς η ίδια μ’ αυτή την οποία έχουν όλα τα ντάρμας. Γιατί όλα τα ντάρμας είναι απομονωμένα μέσα στην ίδια-ιδιαίτερη οντότητα τους. κενά μέσα στην ίδια τους την οντότητα. Κατ’ αυτό τον τρόπο όλα τα ντάρμας υπάρχουν μέσα από το χαρακτηριστικό σημείο με το οποίο υπάρχει η Τέλεια Σοφία, δηλαδή μέσα από το σημείο της κενότητας, μέσα από το σημείο της απομόνωσης.
Σουμπούτι: Αν όλα τα ντάρμας είναι απομονωμένα από όλα τα ντάρμας, αν όλα τα ντάρμας είναι κενά από όλα τα ντάρμας. πώς μπορεί τότε κανείς να κατανοήσει τη μόλυνση και τον εξαγνισμό των όντων; Γιατί ό.τι είναι απομονωμένο, δεν είναι ούτε μολυσμένο ούτε εξαγνισμένο. Η κενότητα επίσης δεν είναι μολυσμένη ούτε εξαγνισμένη. Ούτε η απομόνωση, ούτε η κενότητα μπορούν να γνωρίσουν πλήρως την υπέρτατη φώτιση. Η απομόνωση δεν διακρίνει κανένα ντάρμα στην κενότητα Η απομόνωση δεν διακρίνει στην κενότητα κανένα ον το οποίο μπορεί να γνωρίσει την πλήρη φώτιση. Πώς εμείς θα καταλάβουμε τη σημασία αυτής της διδασκαλίας, Κύριε;
Ο Κύριος: Τι νομίζεις Σουμπούτι. ικανοποιούνται τα όντα για μικρό χρονικό διάστημα μέσα στο «εγώ κατασκευάζω» και στο «δικό μου κατασκεύασμα»;
Σουμπούτι: Ικανοποιούνται Κύριε.
Ο Κύριος: Είναι λοιπόν απομονωμένα και κενά τα «εγώ κατασκευάζω» και «δικό μου κατασκεύασμα»;
Σουμπούτι: Είναι Κύριε.
Ο Κύριος: Είναι γιατί το «εγώ κατασκευάζω» και το «δικό μου κατασκεύασμα» εκείνων των όντων, κινούνται και περιπλανιόνται σχετικά στη γέννηση και το θάνατο;
Σουμπούτι: Ναι, έτσι είναι Κύριε.
Ο Κύριος: Είναι σίγουρο ότι κατ’ αυτή την έννοια αντιλαμβάνεται κανείς τα όντα ως μολυσμένα. Εφόσον τα όντα αυτά ικανοποιούνται στο «εγώ κατασκευάζω» και στο «δικό μου κατασκεύασμα», εφόσον κρατιούνται σφιχτά από τα πράγματα, μολύνονται. Εφόσον ωστόσο, δεν κρατιούνται σφιχτά από τα πράγματα, και δεν κινούνται σχετικά και περιπλανιόνται στη γέννηση και το θάνατο, θεωρούνται σαν εξαγνισμένα.
67.
Πούρνα. γιος του Μαϊτραγιάνι: Είπες Σουμπούτι ότι η μορφή, τα αισθήματα, κτλ., δεν είναι ούτε περιορισμένα ούτε απελευθερωμένα;
Σουμπούτι: Έτσι έκαμα Πούρνα.
Πούρνα: Γι είναι αυτή η μορφή κτλ., η οποία δεν είναι ούτε περιορισμένη ούτε απελευθερωμένη;
Σουμπούτι: Λυτή η μορφή η οποία είναι σαν ένα όνειρο ή σαν μια ηχώ, μια μασκαράτα, έναν αντικατοπτρισμό, μια αντανάκλαση στο νερό, μια οπτασία, αυτή η μορφή δεν είναι ούτε περιορισμένη ούτε απελευθερωμένη. Και το ίδιο (ακριβώς) ισχύει και για τα υπόλοιπα σκάντας. Παρελθούσα, μέλλουσα και παρούσα μορφή, κ.τλ., δεν είναι ούτε περιορισμένη ούτε απελευθερωμένη, είτε είναι ωφέλιμη ή μη-ωφέλιμη, μολυσμένη ή αμόλυντη, μιασμένη ή αμίαντη, με ή χωρίς διαρροές, κοσμική (εγκόσμια) ή υπερκόσμια. Γιατί δεν έχει δική της ιδιαίτερη υπόσταση είναι απομονωμένη, γαλήνια, απόλυτα ατάραχη, κενή, απροσδιόριστη (κατά λέξη: χωρίς σημεία), χωρίς επιθυμίες, δεν έχει έρθει σε επαφή, δεν έχει δημιουργηθεί. Και αυτό που είναι αληθινό για τη μορφή, είναι αληθινό και για τα υπόλοιπα σκάντας και για όλα τα ντάρμας Ούτε περιορισμένος ούτε απελευθερωμένος ένας Μποντισάττβα θα κερδίσει μια γνώση για όλους τους τρόπους οι οποίοι δεν είναι ούτε περιορισμένοι ούτε απελευθερωμένοι. Γυρίζει έναν τροχό του ντάρμα ο οποίος δεν είναι ούτε περιορισμένος ούτε απελευθερωμένος, και αυτός θα οδηγήσει μέσα από ια τρία οχήματα, στη Νιρβάνα, όντα τα οποία δεν είναι ούτε περιορισμένα ούτε απελευθερωμένα Είναι κατ’ αυτό τον τρόπο που ένας Μποντισάττβα, μέσα από τις έξι τελειότητες, όντας ούτε περιορισμένος ούτε απελευθερωμένος, θα γνωρίσει πλήρως όλα τα ντάρμας, μέσα από το γεγονός ότι αυτά δεν έχουν δική τους ιδιαίτερη υπόσταση, και ότι το καθετί είναι απομονωμένο, γαλήνια ατάραχο, κενό. απροσδιόριστο, χωρίς επιθυμίες, δεν έρχεται σε επαφή και δεν έχει δημιουργηθεί (ή παραχθεί). Είναι μ’ αυτό τον τρόπο που πρέπει κανείς να γνωρίζει τη θωράκιση του Μποντισάττβα. του μεγάλου όντος, ο οποίος δεν είναι ούτε περιορισμένος ούτε απελευθερωμένος.
68.
Ο Κύριος: Κατά το χρονικό διάστημα που εσύ Μαντζουσρί, αναπτύσσεις τη Σοφία της Τελειότητας, ποια ωφέλιμη ρίζα σου συσσωρεύεται ή ελαττώνεται κατά τη στιγμή εκείνη;
Μαντζουσρί; Καμία Κύριε. Κάποιος στον οποίο επισυμβαίνει η συσσώρευση ή η ελάττωση οποιουδήποτε ντάρμα μ’ αυτό τον τρόπο, (αυτό σημαίνει ότι αυτός) δεν αναπτύσσει την Τέλεια Σοφία. Εκεί, όπου εγκαθίσταται μ’ έναν τέτοιο τρόπο, οποιαδήποτε συσσώρευση ή ελάττωση οποιουδήποτε ντάρμα, δεν θα πρέπει να πρόκειται για μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας. Μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, είναι εκείνη κατά την οποία ούτε εγκαταλείπει κανείς τα ντάρμας ενός κοινού ατόμου, ούτε πιάνεται από τα ντάρμας ενός Βούδδα Γιατί η ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας δεν εγκαθίσταται παίρνοντας σαν μια βάση κάποιο ντάρμα το οποίο θα μπορούσε κανείς να εγκαταλείψει ή να πιαστεί από αυτό. Μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, είναι εκείνη κατά την οποία ούτε προσεγγίζει κανείς τα σφάλματα της γέννησης και του θανάτου, ούτε λαχταρά τις αρετές της Νιρβάνα. Γιατί δεν επανεξετάζει κανείς γέννηση και θάνατο, πόσο μάλλον λιγότερο τα σφάλματά τους. Και δεν αντιλαμβάνομαι τη Νιρβάνα, πόσο μάλλον λιγότερο λοιπόν, θα (μπορούσα να) δω τις αρετές της. Μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, είναι αυτή, κατά την οποία δεν προσεγγίζει κανείς μ’ αυτό τον τρόπο κανένα ντάρμα, δεν συλλαμβάνει κανένα, δεν ξεφεύγει από κανένα. Μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, είναι αυτή, κατά την οποία δεν αντιλαμβάνεται κανείς μ’ αυτό τον τρόπο, ούτε ελάττωση οποιουδήποτε ντάρμα. ούτε αύξηση του Γιατί η μη-παραγωγή ούτε ελαττώνεται ούτε αυξάνεται. Τέτοια είναι μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας. Μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, είναι αυτή όπου κανένα ντάρμα δεν παράγεται ούτε σταματά, όπου κανένα ντάρμα δεν εξαντλείται ούτε επαυξάνεται. Επιπρόσθετα, μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας γίνεται, όταν κανείς δεν αγωνίζεται στρεφόμενος ούτε στα απίστευτα ούτε στα καθορισμένα απτά ντάρμας. Δεν υπάρχει εκείνο για το οποίο αγωνίζεται κανείς, δεν υπάρχει αγωνιζόμενος, δεν υπάρχει εκείνο με το οποίο (ή ενάντια στο οποίο) αγωνίζεται κανείς. Μία τέτοιου είδους ανάπτυξη, στοιχειοθετείται σαν μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας. Δεν σκέφτεται ότι «αυτά τα ντάρμας είναι ανώτερα, εκείνα είναι κατώτερα», δεν αντιλαμβάνεται τα ντάρμας τα οποία μπορούν να είναι ανώτερα ή κατώτερα. Έτσι προωθεί τον εαυτό του στην πρακτική της ανάπτυξης της Τέλειας Σοφίας. Ένας γιος καλής οικογένειας, δεν αντιλαμβάνεται καθόλου κανένα ντάρμα. Η ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας Κύριε, δεν φαντάζεται κανένα ντάρμα σαν ανώτερο ή σαν κατώτερο. Δεν υπάρχει τίποτε ανώτερο ή κατώτερο σχετικά με την μη-παραγωγή ή σχετικά με το Ως-Έχει (των πραγμάτων) ή σχετικά με το όριο της πραγματικότητας ή σχετικά με όλα τα ντάρμας.
Μια τέτοιου είδους ανάπτυξη Κύριε, είναι μια ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας.
Ο Κύριος: Τα Βουδδικό ντάρμας, δεν είναι λοιπόν υπέρτατα, Μαντζουσρί;
Μαντζουσρί: Αυτά είναι υπέρτατα (Αγκρα). αλλά είναι υπέρτατα ακριβώς γιατί δεν μπορούν να γίνουν καταληπτά (Α-γκραχγιατβάντ). Ο Ταθαγκάτα δεν γνωρίζει πλήρως όλα τα ντάρμας σαν κενά;
Ο Κύριος: Έτσι τα γνωρίζει, Μαντζουσρί.
Μαντζουσρί: Αλλά δεν μπορεί κανείς Κύριε, να συλλάβει μέσα από την κενότητα, (τίποτε όσον αφορά) για την ανωτερότητα ή για την κατωτερότητα;
Ο Κύριος: Καλά τα είπες Μαντζουσρί, καλά τα είπες! Έτσι είναι Μαντζουσρί. όπως τα είπες.
69.
Σουμπούτι: Είναι θαυμάσιο να βλέπεις την έκταση με την οποία κατέδειξε ο Ταθαγκάτα την αληθινή φύση όλων αυτών των ντάρμας. και παρόλα αυτά δεν μπορεί κανείς να μιλήσει καθαρά σχετικά με την αληθινή φύση όλων αυτών των ντάρμας (με την έννοια της υποστήριξης χαρακτηριστικών ιδιοτήτων σε ιδιαίτερες πραγματικές οντότητες). Όπως αντιλαμβάνομαι το νόημα της διδασκαλίας του Ταθαγκάτα, ακόμη και όλα τα ντάρμας δεν μπορούν να σχολιαστούν (ή να γίνουν αντικείμενο σχολίων) με καμία κατάλληλη έννοια;
Ο Κύριος: Έτσι είναι, γιατί δεν μπορεί κανείς να εκφράσει σωστά την κενότητα όλων των ντάρμας. με λέξεις.
Σουμπούτι: Μπορεί κάτι να αυξάνεται ή να ελαττώνεται, αν βρίσκεται πέρα από όλες τις διακριτικές λέξεις;
Ο Κύριος: Όχι Σουμπούτι.
Σουμπούτι: Αλλά αν δεν υπάρχει αύξηση ή ελάττωση μιας οντότητας η οποία είναι πέρα από όλες τις διακριτικές λέξεις, τότε δεν μπορεί να υπάρξει αύξηση ή ελάττωση των έξι τελειοτήτων. Και έτσι λοιπόν, πώς μπορεί ένας Μποντισάττβα να κερδίσει την πλήρη φώτιση μέσα από τη δύναμη αυτών των έξι τελειοτήτων, αν αυτές δεν αυξάνονται, και πώς θα μπορέσει αυτός να προσεγγίσει την πλήρη φώτιση, αφού χωρίς πραγματοποίηση των τελειοτήτων, δεν μπορεί να προσεγγίσει την πλήρη φώτιση;
Ο Κύριος: Έτσι είναι Σουμπούτι. Βέβαια, δεν υπάρχει αύξηση ή ελάττωση μιας τέλειας οντότητας. Ένας Μποντισάττβα ο οποίος εφαρμόζει την Τέλεια Σοφία, ο οποίος αναπτύσσει την Τέλεια Σοφία, και ο οποίος είναι δεξιοτέχνης στα μέσα (για αυτή την επίτευξη), προφανώς δεν σκέφτεται ότι «αυτή η τελειότητα της προσφοράς (του δίδειν) αυξάνεται ή ελαττώνεται». Αλλά γνωρίζει ότι «αυτή η τελειότητα της προσφοράς είναι μόνο μια λέξη». Όταν αυτός δίνει ένα δώρο. το αφιερώνει στην υπέρτατη φώτιση όλων των όντων, στις πνευματικές δραστηριότητες, στις παραγωγές της σκέψης, στις ρίζες του καλού το οποίο συνεπάγεται σ’ αυτή την πράξη της προσφοράς (του δίδειν). Αλλά (επίσης) αφιερώνει τα δώρα του μ’ έναν τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνεται σεβαστή η αληθινή πραγματικότητα της πλήρους φώτισης. Και εισπράττει κατά τον ίδιο τρόπο όταν επωμίζεται τις ηθικές υποχρεώσεις, όταν τελειοποιεί τον εαυτό του στην υπομονή (ή καρτερία), όταν εξασκεί τη σθεναρότητα. όταν εισέρχεται μέσα στις εκστάσεις, όταν εφαρμόζει την Τέλεια Σοφία, όταν αναπτύσσει την Τέλεια Σοφία.
Σουμπούτι: Τι είναι λοιπόν αυτή η υπέρτατη φώτιση:
Ο Κύριος: Αυτή είναι Ως-Έχει. Αλλά το Ως-Έχει ούτε αυξάνεται ούτε ελαττώνεται. Ένας Μποντισάττβα. ο οποίος επανειλημμένα και συχνά παραμένει για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε πνευματικές δραστηριότητες συνδυασμένες με αυτό το Ως-Έχει, προσεγγίζει την υπέρτατη φώτιση, και δεν ξαναχάνει αυτές τις πνευματικές δραστηριότητες. Είναι βέβαιο ότι δεν μπορεί να υπάρξει αύξηση ή ελάττωση μιας οντότητας η οποία είναι πέρα από όλες τις λέξεις, και έτσι ούτε οι τελειότητες, ούτε όλα τα ντάρμας, μπορούν να αυξηθούν ή να ελαττωθούν.
Γι αυτό, όταν ένας Μποντισάττβα παραμένει για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε πνευματικές δραστηριότητες τέτοιου είδους, γίνεται ένας από αυτούς οι οποίοι βρίσκονται πολύ κοντό στην τέλεια φώτιση.
70.
Σουμπούτι: Ένας Μποντισάττβα που βαδίζει στην Τέλεια Σοφία Κύριε, ενώ διερευνά τα ντάρμας. ταυτόχρονα επανεξετάζει τη μη-παραγωγή όλων των ντάρμας (η οποία πράγματι, δεν συντελείται, όπως εξηγείται και σε άλλα εδάφια της Σούτρας. Σ.τ.Μ), χάρη στην απόλυτη αγνότητα τους- από τα ντάρμας δηλαδή, εκείνα της μορφής μέχρι και τα Βουδδικό ντάρμας.
Σαριπούτρα: Όπως αντιλαμβάνομαι την έννοια της διδασκαλίας του Σεβάσμιου Σουμπούτι, το καθετί από τη μορφή μέχρι τα Βουδδικό ντάρμας, είναι μη-παραγωγή. Αλλά αν αυτό είναι έτσι, τότε σίγουρα ένας Οπαδός έχει ήδη επιτύχει τη φώτιση εκείνη του Οπαδού, ένας Πρατυεκαβούδδας. τη φώτιση εκείνη ενός Πρατυεκαβούδδα. και ένας Μποντισάττβα έχει ήδη επιτύχει τη γνώση όλων των τρόπων. Τότε δεν θα υπάρξει διάκριση (με την έννοια της προτίμησης. Σ.τ Μ.) για τους πέντε τόπους της επαναγέννησης. Αν όλα τα ντάρμας είναι αδημιούργητα, ένας Μποντισάττβα έχει ήδη επιτύχει την πενταπλή φώτιση. Για ποιο σκοπό ένας Σρότα-αππάνα θα πρέπει να αναπτύξει την Οδό για χάρη της εγκατάλειψης των τριών δεσμών- ή ένας Σακρινταγκάμιν για χάρη της ελάττωσης της απληστίας, του μίσους και της παραίσθησης- ή ένας Αναγκάμιν για χάρη της εγκατάλειψης των πέντε κατώτερων δεσμών- ή ο Αρχάτ για χάρη της εγκατάλειψης ίων πέντε ανώτερων δεσμών: Για ποιο σκοπό ένας ο οποίος ανήκει στο όχημα των Πρατυεκαβούδδας αναπτύσσει την οδό για χάρη της επίτευξης της φώτισης ενός Πρατυεκαβούδδα; Για ποια αιτία ένας Μποντισάττβα προχωρεί στο δύσκολο προσκύνημα, και στην εμπειρία όλης αυτής της οδύνης για χάρη των όντων; Για ποια αιτία ένας Ταθαγκάτα γνωρίζει την πλήρη φώτιση, για ποια αιτία γυρίζει αυτός τον τροχό του ντάρμα;
Σουμπούτι: Δεν επιθυμώ ούτε ενδιαφέρομαι για την επίτευξη ενός ντάρμα που δεν έχει παραχθεί, ούτε για τη συνένωση με κάποιο (από αυτά). Δεν επιθυμώ τη σχέση εκείνου που πρωτομπήκε στο ρεύμα (Σρότα-αππάτι) της μη-παραγωγής, ούτε τον καρπό του Σρότα-αππάτι στη μη-παραγωγή. Δεν επιθυμώ ούτε ενδιαφέρομαι για κάποια από τις πνευματικές επιτεύξεις σχετικά με τη φώτιση ενός Πρατυεκαβούδδα. από την πλευρά της μη-παραγωγής. Δεν επιθυμώ ούτε ενδιαφέρομαι για έναν Μποντισάττβα ο οποίος έχει πάει στο δύσκολο προσκύνημα. Σε κάθε περίπτωση, ένας ο οποίος κατευθύνεται έχοντας επίγνωση των δυσκολιών, δεν είναι ένας Μποντισάττβα. Γιατί κάποιος ο οποίος έχει γενικεύσει αντιλαμβανόμενος την έννοια των δυσκολιών, είναι ακατάλληλος για να εργαστεί για την ευημερία των αναρίθμητων όντων. Αντίθετα, ο Μποντισάττβα σχηματίζει την έννοια ότι όλα τα όντα είναι σαν τους γονείς του και τα παιδιά του, ότι αυτά τα όντα είναι σαν τον εαυτό του, και (έτσι) τότε, είναι κατάλληλος να εργαστεί για την ευημερία των αναρίθμητων όντων. Ο Μποντισάττβα σκέπτεται ότι -όπως ακριβώς μιλάει κανείς για έναν εαυτό και όμως απόλυτα, ένας εαυτός είναι αδημιούργητος (ανύπαρκτος), έτσι επίσης και όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά ντάρμας είναι αδημιούργητα-. Αν λοιπόν. αυτός σχηματίζει μια τέτοια έννοια για όλα τα ντάρμας, τότε δεν θα έχει καμία έννοια των δυσκολιών. Γιατί ένας Μποντισάττβα δεν θα παράγει, σε καμιά περίπτωση κανένα ντάρμα, ούτε θα αντιληφθεί (ή θα φοβηθεί) κανένα. Επίσης, εγώ δεν επιθυμώ ούτε ενδιαφέρομαι για έναν αδημιούργητο Ταθαγκάτα, ούτε για μια πλήρη φώτιση η οποία είναι μη-παραγωγή, ούτε μια περιστροφή του τροχού του ντάρμα η οποία είναι μη-παραγωγή. Δεν επιθυμώ πράγματι, ούτε ενδιαφέρομαι για μια αδημιούργητη επίτευξη η οποία επιτεύχθηκε από ένα αδημιούργητο ντάρμα…
Σοριπούτρα: Υπάρχει τότε, μη-επίτευξη. υπάρχει μη-συγκέντρωση;
Σουμπούτι: Υπάρχει επίτευξη, υπάρχει συγκέντρωση, αλλά όχι υπό την έσχατη έννοια. Αλλά βέβαια, είναι μέσα από τις κοσμικά εθιμοτυπικές εκφράσεις που αντιλαμβάνεται κανείς την επίτευξη και τη συγκέντρωση των Σρότα-αππάνα. κ.τλ., μέχρι το Βούδδα, αλλά όχι υπό την έσχατη έννοια…
Σαριπούτρα: Και κατά τον ίδιο τρόπο επίσης, η διαφοροποίηση των πέντε τόπων της επαναγέννησης λαμβάνει χώρα μόνο υπό την έννοια της κοσμικής εθιμοτυπικής έκφρασης, και υπό την έσχατη έννοια αυτή. δεν λαμβάνει χώρα;
Σουμπούτι: Έτσι είναι Σαριπούτρα. Γιατί υπό την έσχατη έννοια δεν υπάρχει ούτε κάρμα, ούτε αποτέλεσμα από το κάρμα, ούτε παραγωγή ούτε σταμάτημα, ούτε βεβήλωση ούτε εξαγνισμός.
71.
Ο Κύριος: Τι νομίζεις Σουμπούτι, έρχεται στο νου ενός Σρότα-αππάνα ότι «έχω επιτύχει τον καρπό του Σρότα-αππάνα»;
Σουμπούτι: Όχι Κύριε. Γιατί αυτός δεν κέρδισε κανένα ντάρμα. Γι’ αυτό είναι εκείνος που αποκαλείται «Σρότα-αππάνα··. Γιατί αυτός δεν έχει κερδίσει κάποια μορφή, ούτε ήχοι. ούτε οσμές, ούτε γεύσεις, ούτε απτά αντικείμενα ή αντικείμενα του νου έχουν κερδιθεί (ή αποκτηθεί) από αυτόν. Γι’ αυτό και ονομάζεται ένας Σρότα-αππάνα. Αν Κύριε, ένας Σρότα-αππάνα σκέπτονταν ότι «εγώ έχω επιτύχει τον καρπό του Σρότα-αππάνα-, τότε θα υπολόγιζε σε έναν εαυτό, σε ένα ον, σε μια ψυχή, σε ένα πρόσωπο.
Ο Κύριος: Τότε έρχεται στο νου ενός Σακρινταγκάμιν: «Εγώ έχω επιτύχει τον καρπό ενός Σακρινταγκάμιν»;
Σουμπούτι: Όχι Κύριε. Γιατί δεν υπάρχει κανένα ντάρμα το οποίο να έχει κερδίσει την κατάσταση Σακρινταγκάμιν. Γι’ αυτό είναι που αποκαλείται κάποιος Σακρινταγκάμιν.
Ο Κύριος: Τότε έρχεται στο νου ενός Αναγκάμιν: «Εγώ έχω αποκτήσει τον καρπό ενός Αναγκάμιν»;
Σουμπούτι Όχι Κύριε. Γιατί δεν υπάρχει κανένα ντάρμα το οποίο να έχει κερδίσει την κατάσταση Αναγκάμιν, Γι’ αυτό είναι που αυτός αποκαλείται Αναγκάμιν.
Ο Κύριος: Τότε έρχεται στο νου ενός Αρχάτ: «Εγώ έχω κερδίσει την κατάσταση Αρχάτ»;
Σουμπούτι: Όχι Κύριε. Γιατί δεν υπάρχει κανένα ντάρμα το οποίο να καλείται «Αρχάτ», Γι’ αυτό είναι που αυτός αποκαλείται «Αρχάτ». Αν Κύριε, ένας Αρχάτ σκεπτόταν «εγώ έχω επιτύχει την κατάσταση Αρχάτ». τότε αυτός Οα υπολόγιζε σ’ έναν εαυτό, σε ένα ον. σε μια ψυχή. σε ένα πρόσωπο. Και γιατί; Εγώ είμαι Κύριε, εκείνος ο οποίος αναδείχτηκε από τον Ταθαγκάτα σαν ο άριστος μεταξύ εκείνων οι οποίοι κατοικούν στην Ειρήνη. Είμαι Κύριε, ένας Αρχάτ ελεύθερος από την απληστία. Και παρόλα αυτά Κύριε, δεν έρχεται στο νου μου ότι «είμαι ένας Αρχάτ και ελεύθερος από την απληστία». Αν Κύριε, σκεφτόμουν ότι έχω επιτύχει την κατάσταση Αρχάτ. τότε ο Ταθαγκάτα δεν θα διακήρυσσε για μένα, «ο άριστος μεταξύ εκείνων οι οποίοι κατοικούν στην Ειρήνη, ο Σουμπούτι, ο γιος καλής οικογένειας (κουλαπούτρα) δεν κατοικεί πουθενά. Γι’ αυτό και ονομάζεται “κάτοικος της Ειρήνης”, “ένας κάτοικος της Ειρήνης”, πράγματι».
72.
Σουμπούτι: Η μορφή, κ.τλ., απόλυτα δεν υπάρχει και δεν γίνεται αντιληπτή. Πώς μπορεί η λέξη «Μποντισάττβα» να είναι μια λέξη η οποία καταδεικνύει μορφή κ.τλ.;
Ο Κύριος: Καλά τα είπες Σουμπούτι Ένας Μποντισάττβα ο οποίος κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία, δεν αντιλαμβάνεται καμία τεκμηριωμένη πραγματικότητα πίσω από τέτοιες λέξεις όπως μορφή, κ.τλ., ή μονιμότητα και παροδικότητα, ανακούφιση και οδύνη, ηρεμία και έλλειψη ηρεμίας, κενότητα και μη-κενότητα. σημείο και απροσδιόριστο, επιθυμία και χωρίς επιθυμία, κ.τλ. Όπως είπες Σουμπούτι. «Όταν το επανεξετάζω, δεν βλέπω αυτό το ντάρμα “Μποντισάττβα”». Γιατί ένα ντάρμα δεν μπορεί να επανεξετάσει το στοιχείο του Ντάρμα. ούτε το στοιχείο του Ντάρμα μπορεί να επανεξετάσει ένα ντάρμα. Το στοιχείο του Ντάρμα δεν μπορεί να επανεξετάσει το στοιχείο του Ντάρμα, και αντίστροφα. Το στοιχείο της μορφής δεν μπορεί να επανεξετάσει το στοιχείο του Ντάρμα και αντίστροφα. Το στοιχείο του συναισθήματος, κ.τλ, δεν μπορεί να επανεξετάσει το στοιχείο του Ντάρμα και αντίστροφα. Το εθισμένο στοιχείο δεν μπορεί να επανεξετάσει το μη-εθισμένο (το Ανέθιστο), ούτε το Ανέθιστο στοιχείο μπορεί να επανεξετάσει το εθισμένο στοιχείο. Δεν μπορεί κανείς να κάνει γνωστό το Ανέθιστο μέσα από τον αποκλεισμό του εθισμένου. Ούτε μπορεί κανείς να κάνει γνωστό το εθισμένο μέσα από τον αποκλεισμό του Ανέθιστου. Ένας Μποντισάττβα ο οποίος κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία, δεν επανεξετάζει κανένα ντάρμα. Κατά συνέπεια, δεν φοβάται, η σκέψη του δεν είναι κρυμμένη (γεμάτη) με αποθάρρυνση (μέσα) σε κανένα ντάρμα. και ο νους του δεν γνωρίζει τύψεις. Και αυτό γιατί δεν θεωρεί κανένα απολύτως ντάρμα.
Σουμπούτι; Για ποια αιτία η καρδιά ενός Μποντισάττβα δεν είναι ούτε τρομοκρατημένη ούτε απαθής;
Ο Κύριος: Γιατί ένας Μποντισάττβα ούτε θεωρεί ούτε αντιλαμβάνεται εκείνα τα ντάρμας τα οποία συνιστούν τη σκέψη, και όλα εκείνα τα οποία ανήκουν σ’ αυτή.
Σουμπούτι: Για ποια αιτία ο νους ενός Μποντισάττβα είναι άφοβος;
Ο Κύριος: Ένας Μποντισάττβα δεν αντιλαμβάνεται νου ή στοιχείο του νου και δεν τα θεωρεί αυτά. Έτσι είναι που ένας Μποντισάττβα, μέσα από τη μη-αντίληψη όλων των ντάρμας πρέπει να κατευθυνθεί στην Τέλεια Σοφία.
73.
Ο Κύριος: Είναι μέσα από την απόλυτη κενότητα που οι Μποντισάττβας εφαρμόζοντας την Τέλεια Σοφία, αποκαθαίρουν (καθαρίζουν) το δρόμο προς τη γνώση όλων των τρόπων. Τοποθετημένοι στην τελειότητα της προσφοράς (του δίδειν) οι Μποντισάττβας δεν πιάνονται από τίποτε· τοποθετημένοι στην τελειότητα της ηθικότητας, δεσμεύονται να μη θίξουν (κανένα ον)- τοποθετημένοι στην τελειότητα της καρτερίας (υπομονής) παραμένουν αδιατάραχτοι· τοποθετημένοι στην τελειότητα της σθεναρότητας, είναι ακάματοι στο σώμα και στο νού· τοποθετημένοι στην τελειότητα της συγκέντρωσης, δεν γνωρίζουν περισπασμό στις σκέψεις τους· τοποθετημένοι στη Σοφία της Τελειότητας, έχουν αποβάλει όλες τις ηλίθιες σκέψεις. Μ’ αυτό τον τρόπο οι Μποντισάττβας αποκαθαίρουν. μέσα από την απόλυτη κενότητα, το δρόμο προς τη γνώση όλων των τρόπων, εφαρμόζοντες την Τέλεια Σοφία, και έχοντας σταθεί στις έξι τελειότητες. Συλλαμβάνει κανείς την προσφορά (το δίδειν) εξαιτίας της απολαβής, την ηθικότητα εξαιτίας της ανηθικότητας. την υπομονή εξαιτίας της ανυπομονησίας, τη σθεναρότητα εξαιτίας της οκνηρίας, τη συγκέντρωση εξαιτίας της περίσπασης, τη Σοφία εξαιτίας της ηλιθιότητας. Ένας Μποντισάττβα δεν εκθέτει το νου του σε τέτοιου είδους ιδέες, όπως να έχει διαγράψει ή να μην έχει διαγράψει το (δωρο)δότη ή το μη-δότη, πρόσωπα καλής ή κακής επαφής, υπομονετικούς ή οργισμένους ανθρώπους, σθεναρούς ή οκνηρούς ανθρώπους, συγκεντρωμένους ή περισπασμένους ανθρώπους, σοφούς ή ηλίθιους ή τέτοιου είδους ιδέες όπως «έχω κακολογηθεί», «έχω επαινεθεί», «με μεταχειρίστηκαν με σεβασμό», «με μεταχειρίστηκαν χωρίς σεβασμό». Η Τέλεια Σοφία απομονώνει όλες τις σκέψεις.
74.
Σαριπούτρα: Πώς λοιπόν, πρέπει να πορευτεί ένας Μποντισάττβα αν κατευθύνεται προς την Τέλεια Σοφία;
Σουμπούτι: Ο Μποντισάττβα αυτός δεν πρέπει να κατευθυνθεί στη μορφή ή στο σημείο της μορφής ή στην ιδέα «η μορφή είναι ένα σημείο» ή στην παραγωγή της μορφής ή στο σταμάτημα ή την καταστροφή της μορφής ή στην ιδέα ότι «η μορφή είναι κενή». Και κατά τον ίδιο τρόπο και για τα υπόλοιπα σκάντας. Αυτός δεν θα πρέπει να διατηρεί την
ιδέα «εγώ κατευθύνομαι» ή -εγώ είμαι ένας Μποντισάττβα». Γιατί η ιδέα ότι αυτός είναι ένας Μποντισάττβα θα ενεργεί σαν μια βάση. Δεν πρέπει να έρχεται στο νου του η ιδέα ότι -αυτός ο οποίος πορεύεται κατ’ αυτό τον τρόπο κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία και την αναπτύσσει».
Κατευθύνεται οδεύοντας άλλα δεν διατηρεί τέτοιου είδους ιδέες όπως «εγώ κατευθύνομαι», «εγώ δεν κατευθύνομαι», «εγώ κατευθύνομαι και δεν κατευθύνομαι», «εγώ ούτε κατευθύνομαι ούτε δεν κατευθύνομαι», καθώς και τα παραπάνω τέσσερα ίδια διανοήματα με το «εγώ θα κατευθυνθώ». Δεν πλησιάζει κοντά σε κανένα ντάρμα, γιατί όλα τα ντάρμας είναι απρόσιτα και κανένας δεν μπορεί να τα οικειοποιηθεί,
75.
Ο Κύριος: Όταν ένας Μποντισάττβα δίνει ένα δώρο. δεν πρέπει να υποστηρίζεται εξαρτώμενος από μια οντότητα και δεν πρέπει να εξαρτάται από πουθενά. Ούτε πρέπει να δίνεται ένα δώρο από κάποιον ο οποίος εξαρτάται από τη μορφή, ούτε από κάποιον ο οποίος εξαρτάται υποστηριζόμενος από ήχους, οσμές, γεύσεις, απτά αντικείμενα ή αντικείμενα του νου. Γιατί ένας Μποντισάττβα πρέπει να δίνει ένα δώρο σαν κάποιος ο οποίος δεν εξαρτάται από μια αντίληψη ενός σημείου. Και ο θησαυρός της χάρης ενός Μποντισάττβα. ο οποίος ανυποστήρικτος δίνει ένα δώρο. δεν είναι εύκολο να μετρηθεί.
76.
Ο Κύριος: Γι’ αυτό λοιπόν Σουμπούτι, ένας Μποντισάττβα πρέπει να παράγει μια ανεξάρτητη-ανυποστηρικτή σκέψη, μια σκέψη η οποία δεν υποστηρίζεται από πουθενά, μια σκέψη η οποία δεν εξαρτάται από μορφές, ήχους, οσμές, γεύσεις, απτά αντικείμενα ή αντικείμενα του νου.
77.
Σουμπούτι: Οι Μπονπσάττβας δεν στηρίζονται στα ντάρμας, ακριβώς όπως όλα τα ντάρμας δεν στηρίζονται σε οτιδήποτε.
Σαριπούτρα: Πώς γίνεται ώστε όλα τα ντάρμας να μη στηρίζονται σε οτιδήποτε;
Σουμπούτι: Στην ουσιώδη αρχική της φύση η μορφή είναι κενή. Δεν στηρίζεται εσωτερικά, ούτε εξωτερικά, ούτε μπορεί να γίνει αντιληπτή ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο. Κατ’ αυτό τον τρόπο, όλα τα ντάρμας δεν στηρίζονται σε οτιδήποτε, εξαιτίας της κενότητας της ιδιαίτερης τους αρχικής φύσης. Είναι μ’ αυτό τον τρόπο που ένας Μποντισάττβα. ο οποίος κατευθύνεται στις έξι τελειότητες, πρέπει να εξαγνίσει πλήρως το καθετί από τη μορφή μέχρι τη γνώση όλων των τρόπων.
78.
Σουμπούτι: Τώρα Καουσίκα άκουσε και πρόσεξε καλά. Θα σου διδάξω πώς ένας Μποντισάττβα πρέπει να σταθεί στην Τέλεια Σοφία. Στέκοντας μέσα στην κενότητα, πρέπει να σταθεί στην Τέλεια Σοφία. Εξοπλισμένος με τη μεγάλη θωράκιση, πρέπει ο Μποντισάττβα να αναπτύξει μ’ αυτό τον τρόπο, το ότι δεν πρέπει να σταθεί σε κανένα από τα ακόλουθα: ούτε στη μορφή, ούτε στο αίσθημα, ούτε στην αντίληψη, ούτε στις παρορμήσεις, ούτε στις συνειδητότητες, ούτε στο μάτι, ούτε στο αυτί, ούτε στη μύτη, ούτε στη γλώσσα, ούτε στο σώμα, ούτε στο νου· ούτε σε μορφές, ήχους, οσμές, γεύσεις, απτά αντικείμενα ή αντικείμενα του νου· ούτε στη συνειδητότητα του ματιού, κ.λπ., μέχρις ότου φτάνουμε στο ούτε στη συνειδητότητα του νου κλπ., μέχρις ότου φτάνουμε στην επαφή του νου· κ.λπ.. μέχρις ότου φτάνουμε στο ούτε στο αίσθημα (που προέκυψε) από την επαφή του νου· ούτε στα στοιχεία, δηλαδή γη, νερό, φωτιά, άνεμο, αιθέρα, συνειδητότητα· ούτε στους στυλοβάτες της εχεφροσύνης, ορθές προσπάθειες, δρόμοι προς την ψυχική δύναμη, ικανότητες, δυνάμεις, άκρα της φώτισης, άκρα της Οδού- ούτε στους καρπούς του Σρότα-αππάνα, Σακρινταγκάμιν, Αναγκάμιν ή της κατάστασης Αρχάτ· ούτε στην Πρατυεκαβουδδότητα. ούτε στη Βουδδότητα. Ο Μποντισάττβα δεν πρέπει να σταθεί στις ιδέες ότι «αυτό είναι μορφή», «αυτό είναι αίσθημα», κλ.π.. μέχρι το «αυτό είναι Βουδδότητα». Ο Μποντισάττβα δεν πρέπει να σταθεί στις ιδέες ότι «η μορφή, κλπ., είναι μόνιμη ή παροδική», ότι «η μορφή είναι καλή ή κακή», ότι «η μορφή είναι ο εαυτός ή δεν είναι ο εαυτός», ότι «η μορφή είναι αγαπητή ή απωθητική», ότι «η μορφή είναι κενή ή ξεχωρίζεται σαν κάτι τί». Ο Μποντισάττβα δεν θα πάρει τη θέση ότι ο καρπός της καθαγιασμένης ζωής αντλεί την επιβλητικότητα του από το Ανέθιστο. Ή ότι ένας Σρότα-αππάνα είναι άξιος δώρων, και θα ξαναγεννηθεί άλλες επτά φορές το πολύ. Ή ότι ένας Σακρινταγκάμιν είναι άξιος δώρων, και όπως δεν έχει κερδίσει αρκετά διά μέσου του τέλους, θα θέσει ένα τέλος του κακού μετά τη μία ακόμη επάνοδο του μέσα σ’ αυτό τον κόσμο. Ή ότι ο Αναγκάμιν είναι άξιος δώρων, και ότι χωρίς να επιστρέψει για μια ακόμη φορά σ’ αυτά τον κόσμο, θα κερδίσει τη Νιρβάνα κάπου αλλού. Ή ότι ένας Αρχάτ είναι άξιος δώρων, και ότι σ’ αυτή εδώ ακριβώς την παρούσα ύπαρξη θα κερδίσει τη Νιρβάνα, μέσα στο βασίλειο της Νιρβάνα που δεν αφήνει τίποτε πίσω του. Ή ότι ένας Πρατυεκαβούδδας είναι άξιος δώρων, και ότι θα κερδίσει τη Νιρβάνα αφού ξεπεράσει το επίπεδο ενός Οπαδού, αλλά χωρίς να έχει επιτύχει το επίπεδο ενός Βούδδα. Ή ότι ένας Βούδδας είναι άξιος δώρων, και ότι θα κερδίσει τη Νιρβάνα, στη Βουδδική Νιρβάνα, στο βασίλειο της Νιρβάνα το οποίο δεν αφήνει τίποτε πίσω του θα την κερδίσει αφού ξεπεράσει τα επίπεδα ενός κοινού ανθρώπου, ενός Οπαδού, και ενός Πρατυεκαβούδδα. αφού σφυρηλατήσει την ευτυχία αναρίθμητων όντων, αφού οδηγήσει στη Νιρβάνα αναρίθμητες εκατοντάδες χιλιάδες Νιγιούτας και Κότις όντα, αφού εξασφαλίσει αναρίθμητα όντα της Οπαδότητας (ή της Οπαδοσύνης), της Πρατυεκαβουδδότητας (ή Πρατυεκαβουδδοσύνης) και της πλήρους Βουδδότητας, αφού σταθεί στην κατάσταση ενός Βούδδα και αφού επιτελέσει το έργο ενός Βούδδα, ακόμη και προς αυτή την κατεύθυνση, ένας Μποντισάττβα δεν θα πάρει θέση (πάνω σ’ αυτά ή σχετικά μ’ αυτά).
Έπειτα από αυτό ο Σεβάσμιος Σαριπούτρα σκέφτηκε: Αν ακόμη και σ’ αυτή την υπέρτατη εξελικτικότητα δεν θα πάρει θέση ο Μποντισάττβα, πώς λοιπόν θα πρέπει να σταθεί στην Τέλεια Σοφία και να εξασκήσει τον εαυτό του;
Ο Σεβάσμιος Σουμπούτι, μέσα από τη Βουδδική του δυνατότητα διάβασε τις σκέψεις του και του είπε: Τι νομίζεις Σαριπούτρα, σε τι επάνω στέκεται ο Ταθαγκάτα;
Σαριπούτρα: Ο Ταθαγκάτα δεν στέκεται πουθενά, γιατί ο νους του δεν αναζητάει υποστήριξη. Δεν στέκεται ούτε σ’ αυτό που είναι εθισμένο, ούτε σ’ αυτό που είναι Ανέθιστο, ούτε εκπορεύεται προβάλλοντας από αυτά.
Σουμπούτι: Ακριβώς έτσι θα πρέπει να στέκεται ένας Μποντισάττβα και να εξασκεί τον εαυτό του, θα πρέπει να σκεφτεί ως εξής: «Όπως ο Ταθαγκάτα ούτε στάθηκε στο πουθενά, ούτε δεν στάθηκε, ούτε στάθηκε χωριστά, ούτε δε στάθηκε χωριστά, έτσι κι εγώ θα σταθώ!» «Όπως στάθηκε ο Ταθαγκάτα. έτσι θα σταθώ κι εγώ και θα εξασκήσω τον εαυτό μου». «Όπως είναι σταθμευμένος ο Ταθαγκάτα έτσι κι εγώ θα σταθμεύσω, καλά τοποθετημένος γιατί θα είμαι χωρίς μια θέση για να σταθώ πάνω σ αυτή». Ακόμα και έτσι θα πρέπει να στέκεται και να εκπαιδεύει τον εαυτό του ένας Μποντισάττβα. Όταν εκπαιδεύεται κατ’ αυτόν τον τρόπο, τακτοποιεί τον εαυτό του προς την Τέλεια Σοφία, και ποτέ δεν θα πάψει να την έχει στην καρδιά του.
3. ΚΕΝΟΤΗΤΑ
Η κενότητα είναι ωστόσο, κάτι περισσότερο από την άρνηση όλων των χωριστικοτήτων. Είναι μια από τις τρεις πύλες της απελευθέρωσης, δηλαδή Κενότητα, Απροσδιόριστο, Χωρίς Επιθυμία, αλλά η Σούτρα δεν έχει ασχοληθεί μ’ αυτή την άποψη σε κανένα εδάφιο, εκτός από τη συσχέτιση αυτής της άποψης με τα μέσα της δεξιοτεχνίας (81). Είναι επίσης ένας όρος για το Απόλυτο (79, 80). Προκειμένου να διευκολύνει το διαλογισμό πάνω στην κενότητα, η εκτεταμένη Πράζνα Παραμίτα Σούτρα, απαριθμεί και ερμηνεύει είκοσι είδη κενότητας. Εδώ, παραθέτω μόνο τα πιο ενδιαφέροντα από αυτά (δηλαδή τα υπ’ αριθ. 7, 8, 12-14, 16, 19) (82).
79.
Ο Κύριος: Το «Βαθύ» Σουμπούτι είναι ένα συνώνυμο της Κενότητας, του Απροσδιόριστου, του Χωρίς-Επιθυμία, του Ανεπηρέαστου, του Αδημιούργητου, της Μη-γέννησης, της Μη-ύπαρξης, της Αμεροληψίας, της Κατάπαυσης, της Νιρβάνα και της Αναχώρησης.
Σουμπούτι: Είναι ένα συνώνυμο μόνο αυτών ή όλων των ντάρμας;
Ο Κύριος: Είναι ένα συνώνυμο όλων των ντάρμας. Γιατί η μορφή είναι βαθιά. Πώς είναι βαθιά η μορφή. Όσο βαθύ είναι το Ως-Έχει τόσο βαθιά είναι η μορφή. Όσο βαθύ είναι το Ως-Έχει της μορφής, τόσο βαθιά είναι η μορφή. Όπου δεν υπάρχει μορφή, αυτό είναι το βάθος της μορφής Και το ίδιο ισχύει και για τα άλλα σκάντας.
Σουμπούτι: Είναι θαυμάσιο Κύριε, πώς μια οξυδερκής επινόηση άνοιξε την υπόθεση της μορφής, κ.λπ., και ταυτόχρονα υπέδειξε τη Νιρβάνα.
80.
Ο Κύριος: Τα πέντε σκάντας σαν ιδιαίτερη δική τους ύπαρξη έχουν την κενότητα, και όπως αυτή (η κενότητα) είναι στερημένη δικής της ιδιαίτερης ύπαρξης, δεν μπορεί να καταρρέει, δεν μπορεί να καταρρεύσει. Είναι μ’ αυτή την έννοια που η Τέλεια Σοφία διδάσκει τον Ταθαγκάτα σχετικά μ’ αυτό τον κόσμο. Και όπως η κενότητα δεν μπορεί να καταρρεύσει ούτε να καταρρέει, έτσι επίσης και το Απροσδιόριστο, το Χωρίς-Επιθυμία, το Αναποτελεσματικό, το Αδημιούργητο, η Μη-ύπαρξη, και το βασίλειο του Ντάρμα.
81.
Ο Κύριος: Ένας Μποντισάττβα δεν θα εγκαταλείψει όλα τα όντα. Έχει κάνει τον ειδικό όρκο να τα ελευθερώσει όλα. Αν ένας Μποντισάττβα σχηματίσει στο νου του την προθυμία να μην εγκαταλείψει όλα τα όντα αλλά να τα ελευθερώσει, και αν επιπρόσθετα εμπνέεται να συγκεντρωθεί πάνω στην κενότητα, στο απροσδιόριστο και στο χωρίς-επιθυμία. δηλαδή στις τρεις πύλες της απελευθέρωσης, τότε ο Μποντισάττβα αυτός θα πρέπει να αναγνωρίζεται σαν ένας ο οποίος είναι προικισμένος με δεξιοτεχνικά μέσα. και ο οποίος δεν θα πραγματοποιήσει τη μέση οδό του ορίου της πραγματικότητας, πριν ολοκληρώσει τα Βουδδικά του ντάρμας. Γιατί είναι τα δεξιοτεχνικά του μέσα που τον προστατεύουν (από την πρόωρη εξάλειψη). Η σκέψη του για τη φώτιση συνίσταται σ’ αυτό ακριβώς το γεγονός, ότι δεν θέλει ν’ αφήσει πίσω του όλα τα όντα. Όπως είναι προικισμένος μ’ αυτή τη σκέψη της φώτισης, και με τα δεξιοτεχνικά του μέσα, δεν μπορεί κατά μέσο όρο να αντιληφθεί το όριο της πραγματικότητας Επιπλέον, ενώ ένας Μποντισάττβα είτε διαλογίζεται αληθινά αυτούς τους τρεις βαθείς σταθμούς, δηλαδή τις τρεις πύλες της απελευθέρωσης είτε επιθυμώντας το διαλογισμό τους, θα πρέπει να σχηματίσει στο νου του, την ακόλουθη έμπνευση; «Για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτά τα όντα επειδή έχουν την έννοια της ύπαρξης, κατευθύνονται στην αντίληψη μιας βάσης. Όταν θα κερδίσω την πλήρη φώτιση θα παρουσιάσω το ντάρμα σ’ αυτά τα όντα έτσι ώστε αυτά να μπορέσουν να εγκαταλείψουν τις λανθασμένες τους απόψεις σχετικά με μια βάση-. Κατόπιν αυτός, σαν ένας ελεύθερος διαπραγματευτής, εισέρχεται μέσα στη συγκέντρωση πάνω στην κενότητα, στο Απροσδιόριστο, στο Χωρίς-Επιθυμίες. Ένας Μποντισάττβα ο οποίος είναι προικισμένος κατ’ αυτό τον τρόπο με αυτή τη σκέψη της φώτισης και με τα δεξιοτεχνικά μέσα. δεν θα αντιληφθεί κατά μέσο όρο το όριο της πραγματικότητας. Αντίθετα, δεν χάνει τη συγκέντρωση του πάνω στη φιλικότητα, συμπάθεια, συμπαθητική χαρά. ομοιόμορφη εχεφροσύνη. Γιατί υποστηριζόμενος από τα δεξιοτεχνικά του μέσα ο Μποντισάττβα αυτός, αυξάνει τα αγνά του ντάρμας όλο και περισσότερο. Η πίστη του κλπ., γίνεται όλο και πιο σύμφωνη, και αποκτά τις δυνάμεις, τα άκρα της φώτισης, και της οδού. Επιπλέον, ένας Μποντισάττβα σκέπτεται ότι «για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αυτά τα όντα, επειδή διακρίνουν τα ντάρμας, κατευθύνονται στην αντίληψη μιας βάσης-, και αυτός αναπτύσσει αυτή την έμπνευση όπως έκανε ο προηγούμενος, εισερχόμενος στη συγκέντρωση πάνω στην κενότητα. Κατόπιν σκέπτεται ότι, διακρίνοντας σημεία, αυτά τα όντα έχουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κατευθυνθεί στα σημεία, και αυτός συμφωνεί μ’ αυτή την έμπνευση όπως προηγουμένως, εισερχόμενος στη συγκέντρωση πάνω στο Απροσδιόριστο. Κατόπιν, ένας Μποντισάττβα σκέπτεται: «Για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτά τα όντα έχουν διαστρεβλωθεί από τις αντιλήψεις της μονιμότητας, της ευτυχίας, του εαυτού, της ωραιότητας. Θα ενεργήσω με τέτοιο τρόπο, ώστε μετά την πλήρη μου φώτιση, θα παρουσιάσω το Ντάρμα προκειμένου αυτά τα όντα να μπορέσουν να εγκαταλείψουν τις διεστραμμένες τους απόψεις της αντίληψης, της μονιμότητας, της ευτυχίας, του εαυτού, της ωραιότητας, και προκειμένου αυτά τα όντα να μάθουν ότι “όλα αυτά είναι παροδικά, και όχι μόνιμα· όλα αυτά είναι αρρώστια και όχι ευτυχία· όλα αυτά είναι χωρίς εαυτό κι όχι με έναν εαυτό· όλα αυτά είναι απωθητικά και όχι ελκυστικά”». Προικισμένος με αυτή τη σκέψη της φώτισης, και με τα παραπάνω δεξιοτεχνικά μέσα. υποστηριζόμενος από την Τέλεια Σοφία, ένας Μποντισάττβα δεν αντιλαμβάνεται πρόωρα το όριο της πραγματικότητας, προτού ολοκληρωθούν όλα τα βουδδικά του ντάρμας. Επιμένοντας έτσι ο Μποντισάττβα, εισέρχεται στη συγκέντρωση πάνω στο Χωρίς-Επιθυμία.
82.
Ο Κύριος: Υπάρχει η κενότητα του Εθισμένου. «Εθισμένο» σημαίνει ο κόσμος της αισθητηριακής επιθυμίας, ο κόσμος της μορφής, ο άμορφος κόσμος. Ο κόσμος της αισθητηριακής επιθυμίας είναι κενός από τον κόσμο ης αισθητηριακής επιθυμίας, εξαιτίας της ιδιαίτερης του οντότητας η οποία ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται. Και αυτή είναι η ουσιώδης του φύση. Το ίδιο ισχύει επίσης και για τον κόσμο και για τον άμορφο κόσμο.
Υπάρχει η κενότητα του Ανέθιστου. «Ανέθιστο» σημαίνει εκείνο στο οποίο δεν υπάρχει ούτε παραγωγή ούτε σταματημός, ούτε σταθερότητα, ούτε μεταβολή. Το Ανέθιστο είναι κενό από το Ανέθιστο. εξαιτίας της ιδιαίτερης του Οντότητας η οποία ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται. Και αυτή είναι η ουσιώδης του φύση.
— Υπάρχει η κενότητα της ουσιώδους φύσης. Η ουσιώδης φύση όλων των ντάρμας, είτε αυτά είναι εθισμένα είτε ανέθιστα. δεν είναι κατασκευασμένη από τους Οπαδούς. Πρατυεκαβούδδας ή Ταθαγκάτας ούτε απομακρύνεται από αυτούς, Η ουσιώδης φύση είναι κενή από την ουσιώδη φύση. εξαιτίας της ιδιαίτερης της οντότητας η οποία ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται. Και αυτό είναι η ουσιώδης της φύση.
— Υπάρχει η κενότητα όλων των ντάρμας. -Όλα τα ντάρμας- σημαίνει: τα πέντε σκάντας. τα δώδεκα αισθητικά (ή αισθητηριακά) πεδία, τα έξι είδη της συνείδησης, τα έξι είδη της επαφής, και τα έξι είδη των αισθημάτων των εθισμένων από τα έξι είδη της επαφής Σημαίνει εθισμένα και ανέθιστα ντάρμας. Όλα τα ντάρμας είναι κενά από όλα τα ντάρμας. εξαιτίας της ιδιαίτερης τους οντότητας η οποία ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται. Και αυτή είναι η ουσιώδης τους φύση.
— Υπάρχει η κενότητα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών. Να παρενοχλεί, είναι το χαρακτηριστικό της μορφής. Να βιώνει εμπειρίες, είναι το χαρακτηριστικό του αισθήματος. Να παράγει, είναι το χαρακτηριστικό της νόησης Το να τοποθετεί (τα πράγματα ή τα γεγονότα) μαζί. είναι το χαρακτηριστικό της παρόρμησης (ή του ορμέμφυτου). Να αντιλαμβάνεται είναι το χαρακτηριστικό της συνείδησης. Είτε θεωρούμε το χαρακτηριστικό (σημείο) των εθισμένων είτε των ανέθιστων ντάρμας. καθένα από όλα αυτά τα ντάρμας είναι κενό από καθένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. εξαιτίας του γεγονότος ότι τα ντάρμας ούτε ακινητοποιούνται ούτε καταστρέφονται. Και αυτή είναι η ουσιώδης τους φύση.
— Υπάρχει η κενότητα της μη-ύπαρξης της ιδιαίτερης οντότητας. Κανένα ντάρμα που δρα σε αιτιώδη σύναψη-σχέση δεν έχει μια δική του οντότητα, εξαιτίας της εξαρτώμενης από τον εθισμό συμπαραγωγής. Η αιτιώδης σχέση (ή σύνδεση ή σύναψη), είναι κενή από την αιτιώδη σχέση, εξαιτίας του γεγονότος ότι αυτή ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται Και αυτή είναι η ουσιώδης της Φύση.
— Υπάρχει η κενότητα της ιδιαίτερης οντότητας (του αυθύπαρκτου). Γιατί η ιδιαίτερη οντότητα είναι το αδιαστρέβλωτο της ουσιώδους φύσης, αυτή η ιδιαίτερη οντότητα είναι άδεια από το αδιαστρέβλωιο της ουσιώδους φύσης, εξαιτίας του γεγονότος ότι αυτή ούτε ακινητοποιείται ούτε καταστρέφεται. Και δεν είναι κατασκευασμένη ούτε από τη γνώση ούτε από το όραμα. Γιατί αυτή είναι η ουσιώδης της φύση.
4. ΜΑΓΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ
Ο αληθινός χαρακτήρας των κενών ντάρμας προσδιορίζεται περαιτέρω από έναν αριθμό παρομοιώσεων οι οποίες απαντώνται πολύ συχνά σ’ αυτές τις Σούτρες.
83.
Σουμπούτι: Πώς ένας Μποντισάττβα έρχεται στη γνώση των πέντε αρπακτικών σκάντας όταν εξασκεί τον εαυτό του στη βαθιά Σοφία της Τελειότητας;
Ο Κύριος Έρχεται στη γνώση των πέντε σκάντας όταν γνωρίζει, σύμφωνα με την αλήθεια. 1) ποια είναι τα χαρακτηριστικά σημεία των σκάντας, 2) πώς αυτά παράγονται και πώς σταματούν 3) τι εννοούν με το Ως-Έχει τους.
1) Η μορφή είναι σαν μια μάζα αλοιφής δεν έχει στερεότητα, είναι γεμάτη ρωγμές και οπές και δεν έχει ουσιώδη εσωτερικό πυρήνα. Το αίσθημα είναι σαν μία φυσαλίδα, η οποία γρήγορα ανεβαίνει και γρήγορα εξαφανίζεται, και δεν έχει διάρκεια συντήρησης. Η αντίληψη είναι σαν ένας αντικατοπτρισμός. Όπως σε μια αντικατόπτριζα μ ενη δεξαμενή δεν μπορεί να βρεθεί ούτε μια σταγόνα νερού, (έτσι ακριβώς δεν υπάρχει τίποτε το ουσιαστικό σ’ αυτό ίο οποίο είναι αντιληπτό). Οι παρορμήσεις (τα ορμέμφυτα) είναι σαν τον κορμό ενός μπανανόδεντρου των Αντιλλών- όταν αφαιρείς τα φύλλο του περικαλύμματός του ένα προς ίνα, δεν απομένει τίποτε, και δεν μπορείς να πιάσεις κάποιον εσωτερικό πυρήνα Η συνείδηση είναι σαν μια μασκαράτα όπως όταν μαγικά δημιουργημένοι στρατιώτες, πλασμένοι ως διά μαγείας από ένα μάγο, φαίνονται να βαδίζουν μέσα στους δρόμους.
2) Ο Μποντισάττβα γνωρίζει με σοφία την παραγωγή των σκάντας όταν γνωρίζει ότι αυτά δεν προέρχονται από πουθενά, (μολονότι αυτά φαίνονται να εκδηλώνονται πράγματι ενώπιον του). Επίσης γνωρίζει με σοφία το σταμάτημα των σκάντας όταν γνωρίζει ότι αυτά δεν πηγαίνουν πουθενά, (μολονότι αυτά φαίνονται να χάνονται εξαφανιζόμενα όλα μαζί).
3) Ο Μποντισάττβα αντιλαμβάνεται σύμφωνα με την αλήθεια, αυτό το οποίο μπορεί να γνωστεί ως το Ως-Έχει των πέντε σκάντας. στο οποίο δεν υπάρχει παραγωγή ή σταματημός, πηγαιμός ή ερχομός, βεβήλωση ή εξαγνισμός, αύξηση ή μείωση. Αυτό το Ως-Έχει ποτέ δεν προδίδει τη φύση του. και γι’ αυτό είναι που ονομάζεται «Ως-Έχει». Σ’ αυτό δεν υπάρχει διαστρέβλωση και είναι και γι’ αυτό επίσης που ονομάζεται «Ως-Έχει».
84.
Ο Κύριος: Σαν τ’ αστέρια, σαν μια οφθαλμαπάτη,
μια λυχνία.
μια μασκαράτα, δροσοσταλίδες
ή μια φυσαλίδα,
ένα όνειρο, μια αστραπή ή σύννεφο,
έτσι πρέπει να βλέπουμε (αντιμετωπίζοντας)
αυτό που είναι εθισμένο.
85.
Σαριπούτρα: Πώς πρέπει να κατευθύνεται ένας Μποντισάττβα στην Τέλεια Σοφία;
Ο Κύριος: Εδώ ένας Μποντισάττβα κατευθυνόμενος στη Σοφία της Τελειότητας, είναι αληθινά ένας Μποντισάττβα. αλλά αυτός (ο ίδιος) δεν θεωρεί έναν Μποντισάττβα ή τη λέξη «Μποντισάττβα» ή την κατεύθυνση ενός Μποντισάττβα· δεν θεωρεί την Τέλεια Σοφία, ούτε τη λέξη «Τέλεια Σοφία». Δεν θεωρεί ότι «αυτός κατευθύνεται» ούτε ότι «αυτός δεν κατευθύνεται». Δεν θεωρεί επίσης τη μορφή, ούτε το αίσθημα, κλπ. Γιατί ένας Μποντισάττβα είναι κενός από την ιδιαίτερη οντότητα ενός Μποντισάττβα και η Τέλεια Σοφία είναι κενή από την ιδιαίτερη της οντότητα. Αυτή είναι η ουσιώδης αρχική της φύση. Γιατί δεν είναι μέσω της κενότητας που η μορφή είναι κενή. Εκείνο που είναι η κενότητα της μορφής, αυτό δεν είναι μορφή. Ούτε η κενότητα είναι τίποτε άλλο από τη μορφή Γιατί η αληθινή μορφή είναι κενότητα και η αληθινή κενότητα είναι μορφή. Γιατί «Μποντισάττβα». «Τέλεια Σοφία», «μορφή», κλπ., είναι μόνο λέξεις. Αυτές είναι σαν μαγικές φαντασιώσεις Φαντασιώσεις και λέξεις δεν μπορούν να σταθούν σε κανένα σημείο ούτε σε καμία περιοχή. Δεν υπάρχουν, δεν εμφανίζονται, είναι ψεύτικες στην παρατήρηση. Γιατί δεν υπάρχει παραγωγή ούτε σταμάτημα, ούτε βεβήλωση ούτε εξαγνισμός κάποιου πράγματος το οποίο έχει μια ιδιαίιερη οντότητα (ύπαρξη) που φαίνεται να είναι μια μαγική φαντασίωση. Γι’ αυτό ένας Μποντισάττβα ο οποίος κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία. δεν θεωρεί την παραγωγή ενός ντάρμα, ούτε το σταμάτημα του, ούτε τη μονιμότητα του, την ελάττωση ή την αύξηση του, τη βεβήλωση ή τον εξαγνισμό του. Δεν θεωρεί τίποτε από τη μορφή μέχρι τη φώτιση, και κείνο το οποίο ονομάζεται ένα «φωτισμένο ον» κι αυτό επίσης δεν το θεωρεί. Γιατί οι λέξεις είναι απλά και μόνο τεχνητές κατασκευές, οι οποίες δεν εκπροσωπούν τα ντάρμας. Οι λέξεις αυτές εκφράζουν τα ντάρμας μέσω των αφικνούμενων περιγραφών, οι οποίες είναι φανταστικές και μη-πραγματικές. Ένας Μποντισάττβα ο οποίος κατευθύνεται στην Τέλεια Σοφία δεν θεωρεί καμιά πραγματικότητα πίσω από αυτές τις λέξεις, και κατά συνέπεια δεν επαναπαύεται σ’ αυτές.
86.
Κατόπιν ήρθε μια σκέψη σε μερικούς από τους Θεούς (που βρίσκονταν) σ’ αυτή τη συγκέντρωση: -Ποιες οι ανάγκες αυτών των συζητήσεων και των μουρμουρισμάτων, που εμείς κατανοούμε μέσα από τα ψελλίσματα! Τι μας είπε μόλις τώρα ο Σουμπούτι. που εμείς δεν (το) κατανοούμε!-Ο Σουμπούτι διάβασε τις σκέψεις τους και είπε: «Δεν υπάρχει τίποτε για να κατανοηθεί, δεν υπάρχει τίποτε για να κατανοηθεί. Γιατί τίποτε το ιδιαίτερο δεν έχει υποδειχτεί, τίποτε το ιδιαίτερο δεν έχει εξηγηθεί».
Κατόπιν οι θεοί σκέφτηκαν: «Μπορεί ο άγιος Σουμπούτι να επεκταθεί πάνω σ’ αυτοί Μπορεί ο άγιος Σουμπούτι να επεκταθεί πάνω σ’ αυτό! Αυτό που ερευνά, παρουσιάζει και διδάσκει εδώ ο άγιος Σουμπούτι, είναι πιο απόμακρο από το απόμακρο, λεπτότερο από το λεπτό, βαθύτερο από το βαθύ».
Ο Σουμπούτι διάβασε τις σκέψεις τους και είπε: Κανείς δεν μπορεί να επιτύχει κάποιον από τους καρπούς της άγιας ζωής, ή να τον διατηρήσει, —από τον καρπό του Σρότα-αππάνα μέχρι τον καρπό της πλήρους Φώτισης— έκτος αν αποδέχεται υπομονετικά αυτή την απροσδιοριστία (ή ακαθοριστία) του Ντάρμα.
Τότε οι Θεοί εκείνοι σκέφτηκαν: «Τι θα πρέπει να εύχεται κανείς σε κείνους οι οποίοι είναι σαν κι αυτούς που είναι άξιοι να ακούσουν τη δοξασία από τον άγιο Σουμπούτι;»
Ο Σουμπούτι διάβασε τις σκέψεις τους και είπε: Σ’ αυτούς οι οποίοι μαθαίνουν τη δοξασία από μένα, θα πρέπει να τους ευχηθεί κανείς να είναι σαν μια μαγική δημιουργία, γιατί αυτοί δεν θα ακούσουν τα λόγια μου, ούτε θα αποκτήσουν την εμπειρία των γεγονότων, τα οποία τα λόγια μου αυτά εκφράζουν.
Οι θεοί: Τα όντα που είναι σαν μια μαγική φαντασίωση, μήπως δεν είναι μια φαντασίωση;
Σουμπούτι: Σαν μια μαγική φαντασίωση είναι εκείνα τα όντα. σαν ένα όνειρο. Γιατί μαγική φαντασίωση και όντα δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα, ούτε επίσης είναι άλλα τα όνειρα και άλλα τα όντα. Όλα τα αντικειμενικά γεγονότα (τα ντάρμας) επίσης είναι σαν μια μαγική φαντασίωση σαν ένα όνειρο. Οι διάφορες τάξεις των Αγίων, —από τη Σρότα-αππάνα μέχρι τη Βουδδότητα— είναι επίσης σαν μια μαγική φαντασίωση σαν ένα όνειρο.
Οι θεοί: Ένας πλήρως φωτισμένος Βούδδας επίσης είπες, είναι σαν μια μαγική φαντασίωση, σαν ένα όνειρο: Η Βουδδότητα επίσης είπες, είναι σαν μια μαγική φαντασίωση, σαν ένα όνειρο;
Σουμπούτι: Ακόμη και η Νιρβάνα λέγω, είναι σαν μια μαγική φαντασίωση, σαν ένα όνειρο. Πόσο μάλλον οτιδήποτε άλλο!
Οι Θεοί: Ακόμη και η Νιρβάνα, άγιε Σουμπούτι είπες ότι είναι σαν μια φαντασίωση, σαν ένα όνειρο;
Σουμπούτι: Ακόμη και αν για κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να υπάρξει κάτι πιο διακεκριμένο από αυτή, και γι’ αυτό επίσης θα έλεγα ότι κι αυτό είναι σαν μια φαντασίωση, σαν ένα όνειρο. Γιατί φαντασίωση και Νιρβάνα δεν είναι δύο (ξεχωριστά) διαφορετικά πράγματα, όπως επίσης όνειρα και Νιρβάνα.
Κατόπιν ο Σεβάσμιος Σαριπούτρα, ο Σεβάσμιος Πούρνα ο γιος του Μαϊτραγιάνι, ο Σεβάσμιος Μαχακοστίλα, ο Σεβάσμιος Μαχακατγιαγιάνα, ο Σεβάσμιος Μαχακασυάπα, και άλλοι μεγάλοι Οπαδοί, μαζί με πολλές χιλιάδες Μποντισάττβας, είπαν: Ποιος Σουμπούτι θα είναι εκείνος, ο οποίος θα αντιληφθεί αυτή τη Σοφία της Τελειότητας, όπως εξηγείται εδώ;
Κατόπιν ο Σεβάσμιος Ανάντα είπε σ’ αυτούς τους Πρεσβύτερους: Οι αμετάκλητα μη-αντιστρέψιμοι πια Μποντισάττβας θα την αντιληφθούν, καθώς επίσης και τα άτομα τα οποία έχουν φτάσει σε ορθές απόψεις, ή οι Αρχάτς των οποίων οι διαρροές (προς λανθασμένες κατευθύνσεις, Σ.τ.Μ.) έχουν στερέψει.
Σουμπούτι: Κανένας δεν θα αντιληφθεί αυτή τη Σοφία της Τελειότητας όπως εξηγείται εδώ (δηλαδή εξηγείται με τέτοιο τρόπο ώστε αυτό είναι πραγματικά μια μη-εξήγηση). Γιατί κανένα Ντάρμα δεν έχει υποδειχτεί, φωτιστεί ή κοινωνηθεί. Έτσι, δεν θα υπάρξει κανείς που να το αντιληφθεί.
87.
Σουμπούτι: Πόσο μεγάλο είναι αυτό το οποίο δίνει το δικαίωμα σ’ έναν Μποντισάττβα ν’ αποκαλείται «εξοπλισμένος με τη μεγάλη θωράκιση;»
Ο Κύριος: Εδώ ένας Μποντισάττβα, ένα μεγάλο ον, σκέφτεται έτσι: Θα πρέπει εγώ να οδηγήσω στη Νιρβάνα αναρίθμητα όντα, κι όμως δεν υπάρχει κανείς ο οποίος οδηγεί στη Νιρβάνα, δεν υπάρχει κανείς ο οποίος πρέπει να οδηγηθεί σ’ αυτή. Ωστόσο πολλά όντα μπορούν να οδηγηθούν στη Νιρβάνα, όμως δεν υπάρχει ούτε ένα ον που να έχει οδηγηθεί στη Νιρβάνα, ούτε αυτό το ον που έχει οδηγήσει άλλους σ’ αυτή. Γιατί τέτοια είναι η αληθινή φύση των ντάρμας, δεδομένου ότι η φύση τους είναι απατηλή. Ακριβώς Σουμπούτι, όπως αν ένας έξυπνος μάγος ή ένας βοηθός μάγου, θα πλάσει ως διά μαγείας ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων και θα τους κάνει να εξαφανιστούν πάλι. Τι νομίζεις Σουμπούτι, (σ’ αυτή την περίπτωση) θα υπάρξει εκεί κανείς που να έχει σκοτωθεί από κάποιον ή δολοφονηθεί ή καταστραφεί ή εξαφανιστεί;
Σουμπούτι: Όχι πράγματι, Κύριε.
Ο Κύριος: Αλλά και κατά τον ίδιο τρόπο, ένας Μποντισάττβα, ένα μεγάλο ον, οδηγεί αναρίθμητα όντα στη Νιρβάνα κι όμως δεν υπάρχει κανένα ον που να έχει οδηγηθεί στη Νιρβάνα, ούτε εκείνο το ον που οδηγεί άλλους σ’ αυτή. Το να ακούς αυτή την άποψη χωρίς φόβο, αυτό είναι εκείνο το μεγάλο κάτι το οποίο δίνει το δικαίωμα στον Μποντισάττβα να είναι γνωστός (ή να αποκαλείται) «εξοπλισμένος με τη μεγάλη θωράκιση».
Σουμπούτι: Όπως κατανοώ τη σημασία της διδασκαλίας του Κυρίου, θα πρέπει βέβαια αυτός ο Μποντισάττβα, αυτό το μεγάλο ον, να είναι γνωστός σαν μη-εξοπλισμένος με μια θωράκιση.
Ο Κύριος: Έτσι είναι. Γιατί η παντογνωσία δεν είναι δημιουργημένη, ούτε καταστρέφεται, ούτε είναι αποτελεσματική. Τα όντα επίσης εκείνα, για χάρη των οποίων ο Μποντισάττβα αυτός, είναι εξοπλισμένος με τη μεγάλη θωράκιση, δεν είναι ούτε δημιουργημένα, ούτε καταστρέφονται, ούτε είναι αποτελεσματικά.
88.
Ο Κύριος: Τι νομίζεις Σουμπούτι; Τα πέντε άπληστο σκάντας μετά την εξάσκηση τους στη Σοφία της Τελειότητας, κατευθύνονται προς τη γνώση όλων των μεθόδων;
Σουμπούτι: Όχι Κύριε, γιατί η ίδια η ιδιαίτερη οντότητα των πέντε άπληστων σκάντας είναι ανύπαρκτη. Τα πέντε σκάντας μοιάζουν με ένα όνειρο. Η ίδια η ιδιαίτερη οντότητα ενός ονείρου δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή γιατί είναι ανύπαρκτη. Κατ’ αυτό τον τρόπο τα πέντε σκάντας δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά, εξαιτίας της ανυπαρξίας της ίδιας της ιδιαίτερης τους οντότητας.
Ο Κύριος: Τι νομίζεις Σουμπούτι, τα πέντε σκάντας τα οποία είναι όμοια με μια ηχώ, με μια οπτασία, με μια μαγική δημιουργία, με μια εικόνα της σελήνης που αντανακλάται στο νερό, μπορούν αυτά μετά την εξάσκηση τους στην Τέλεια Σοφία, να προχωρήσουν στη γνώση όλων των μεθόδων;
Σουμπούτι: Όχι Κύριε. Γιατί η ίδια η ιδιαίτερη οντότητα μιας ηχούς είναι ανύπαρκτη, και το ίδιο ισχύει και για μια οπτασία, για μια μαγική δημιουργία, για μια αντανακλώμενη εικόνα. Έτσι και τα πέντε σκάντας δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά, εξαιτίας της ανύπαρκτης ιδιαίτερης δικής τους οντότητας.
5. ΜΗ-ΔΙΤΤΟΤΗΤΑ
Συχνό η κενότητα χαρακτηρίζεται επίσης σαν την απουσία όλων των διακρίσεων και της χωριστικότητας, σαν μη διττότητα, σαν την ομοιομορφία ή σαν την ταυτότητα των πάντων.
89.
Ο Κύριος: Ένας Μποντισάττβα Σαριπούτρα, ο οποίος εφαρμόζει την Τέλεια Σοφία, δημιουργεί μια ομοιόμορφη κατάσταση του νου του προς όλα τα όντα. Σαν ένα αποτέλεσμα (αυτής του της στάσης) αποκτά τη σωστή αντίληψη για την ομοιομορφία όλων των ντάρμας, και μαθαίνει να τοποθετεί όλα τα όντα σ’ αυτή τη σωστή αντίληψη.
90.
Σουμπούτι: Αυτό που είναι μη-παραγωγή της μορφής, αυτό είναι μη-μορφή. Αυτό που είναι μη εξαφάνιση της μορφής, αυτό είναι μη-μορφή. Έτσι η μη-παραγωγή της μορφής και η μορφή δεν είναι δύο (διαφορετικές οντότητες), ούτε χωρισμένα. Κι ακόμη, καθώς κανείς αποκαλεί οτιδήποτε «μορφή», υπολογίζει σ’ αυτό που δεν είναι δύο (διαφορετικότητες). Και το ίδιο ισχύει με τα αισθήματα, κ.λπ.
91.
Σουμπούτι: Πώς πρέπει να ασκηθεί ένας Μποντισάττβα, έτσι ώστε να κατανοήσει ότι «όλα τα ντάρμας είναι κενά από τα χαρακτηριστικά της ιδιαίτερης δικής τους οντότητας»;
Ο Κύριος: Η μορφή θα πρέπει να ιδωθεί σαν κενή από τη μορφή, το αίσθημα σαν κενό από το αίσθημα και ούτω καθεξής»
Σουμπούτι: Αν το καθετί είναι κενό από τον ίδιο του τον εαυτό, πώς επιτελείται η εξελικτική πορεία της εξάσκησης του Μποντισάττβα στην Τέλεια Σοφία;
Ο Κύριος: Μια μη-πορεία είναι αυτή η πορεία στην Τέλεια Σοφία.
Σουμπούτι: Για ποια αιτία αυτή είναι μια μη-πορεία:
Ο Κύριος: Γιατί δεν μπορεί κανείς να αντιληφθεί την Τέλεια Σοφία, ούτε έναν Μποντισάττβα, ούτε μια πορεία-κατεύθυνσης. ούτε αυτόν ο οποίος έχει πορευθεί κατευθυνόμενος, ούτε αυτό με το οποίο έχει κατευθυνθεί, ούτε αυτό μέσα στο οποίο έχει κατευθυνθεί η κατεύθυνση προς την Τέλεια Σοφία είναι γι’ αυτό το λόγο, μια μη-κατεύθυνση (μέσα) στην οποία όλες αυτές οι εκτροπές δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές.
Σουμπούτι: Πώς λοιπόν πρέπει να κατευθυνθεί προς την Τέλεια Σοφία ένας αρχάριος;
Ο Κύριος: Από την πρώτη σκέψη της προς τα έσω φώτισης, ένας Μποντισάττβα θα πρέπει να εξασκήσει τον εαυτό του στην πεποίθηση ότι όλα τα ντάρμας είναι χωρίς μια βάση. Ενώ (λοιπόν) εφαρμόζει τις έξι τελειότητες, δεν θα πρέπει να θεωρεί οτιδήποτε σαν μια βάση.
Σουμπούτι: Τι θεωρείται σαν βάση και τι σαν έλλειψη βάσης;
Ο Κύριος: Εκεί όπου υπάρχει διττότητα, υπάρχει βάση. Εκεί όπου υπάρχει μη-διττότητα. υπάρχει έλλειψη βάσης.
Σουμπούτι: Πώς εμφανίζονται η διττότητα και η μη-διττότητα;
Ο Κύριος. Εκεί που υπάρχει μάτι και μορφές, αυτί και ήχοι, κ.λπ.. μέχρι εκεί που υπάρχει νους και ντάρμας, εκεί που υπάρχει Φώτιση και ο φωτισθείς, αυτό είναι διττότητα. Εκεί που δεν υπάρχει μάτι και μορφές, ούτε αυτί και ήχοι κ.λπ., μέχρι εκεί που δεν υπάρχει ούτε νούς και ντάρμας, ούτε φώτιση και ο φωτισθείς, αυτό είναι μη-διττότητα.
92.
Ο Κύριος: Η ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας δεν μπορεί να λάβει χώρα σε κάποιον ο οποίος έχει την έννοια της ύπαρξης. Γιατί η έννοια της ύπαρξης συνεπάγεται την ιδέα «Αυτό είμαι Εγώ», και προσκόλληση στα δύο άκρα. Αλλά κάποιος ο οποίος αντιλαμβάνεται ύπαρξη και είναι προσκολλημένος στα δύο άκρα, δεν μπορεί να απελευθερωθεί, η ανάπτυξη δεν είναι πιθανή σ’ αυτόν Γιατί είναι προσκολλημένος στην ύπαρξη.
Σουμπούτι: Τι είναι εδώ ύπαρξη, και τι μη-ύπαρξη;
Ο Κύριος: Η διττότητα είναι ύπαρξη, η μη-διττότητα είναι μη-ύπαρξη.
Σουμπούτι: Τι είναι εδώ η διττότητα και τι η μη-διττότητα:
Ο Κύριος: Κάποιος ο οποίος αντιλαμβάνεται μορφή, κλπ., έχει διττότητα. Κάποιος ο οποίος αντιλαμβάνεται οτιδήποτε, έχει διττότητα Κάποιος ο οποίος δεν αντιλαμβάνεται οτιδήποτε έχει μη-διττότητα. Όσο υπάρχει η διττότητα, υπάρχει η ύπαρξη. Όσο υπάρχει η ύπαρξη, υπάρχουν οι καρμικές διατάξεις. Όσο υπάρχουν οι καρμικές διατάξεις, τα όντα δεν απελευθερώνονται από τη γέννηση, τη φθορά, την αρρώστια, το θάνατο, τη θλίψη, το θρήνο, τον πόνο, τη λύπη και την απελπισία. Κάποιος ο οποίος αντιλαμβάνεται τη διττότητα δεν μπορεί να έχει καμία από τις έξι τελειότητες. Οδός, γνώση, επίτευξη, συγκέντρωση δεν είναι γι’ αυτόν. Αυτός δεν μπορεί να έχει ούτε καν ευπροσάρμοστη καρτερία, πολύ δε περισσότερο μια κατανόηση της μορφής, κ.λπ. Πώς λοιπόν μπορεί να επιτύχει την απελευθέρωση:
93.
Αυτή είναι η παρουσίαση της Τέλειας Σοφίας από τον Μποντισάττβα Νταρμοντγκάτα: Η Σοφία της Τελειότητας είναι αυτοταυτιζόμενη, γιατί όλα τα ντάρμας είναι όμοια. Η Τέλεια Σοφία είναι απομονωμένη, γιατί όλα τα ντάρμας είναι απομονωμένα. Η Τέλεια Σοφία είναι ακίνητη, γιατί όλα τα ντάρμας είναι ακίνητα. Η Τέλεια Σοφία είναι στερημένη από πνευματικές πράξεις, γιατί όλα τα ντάρμας είναι στερημένα από πνευματικές πράξεις. Η Τέλεια Σοφία δεν αποθαρρύνεται (δεν μουδιάζει) γιατί όλα τα ντάρμας δεν αποθαρρύνονται. Η Τέλεια Σοφία έχει μια και μοναδική γεύση, γιατί όλα τα ντάρμας έχουν μια και την αυτή γεύση. Η Τέλεια Σοφίο είναι απεριόριστη, επειδή όλα τα ντάρμας είναι απεριόριστα. Η Τέλεια Σοφία είναι μη-παραγωγή, γιατί όλα τα ντάρμας είναι μη-παραγωγή. Η Τέλεια Σοφία είναι μη-σταματημός, γιατί όλα τα ντάρμας είναι μη-σταματημένα. Όπως ο ουράνιος θόλος του στερεώματος είναι απεριόριστος, έτσι είναι και η Τέλεια Σοφία. Όπως ο ωκεανός είναι απεριόριστος, έτσι είναι και η Τέλεια Σοφία Όπως το όρος Μερού λάμπει με πολύχρωμη λαμπρότητα, έτσι κάνει και η Σοφία της Τελειότητας. Όπως το στερέωμα δεν είναι κατασκευασμένο, έτσι και η Τέλεια Σοφία είναι μη-κατασκευασμένη. Η Τέλεια Σοφία είναι απεριόριστη, γιατί η μορφή και τα άλλα σκάντας είναι απεριόριστα. Η Τέλεια Σοφία είναι απεριόριστη, επειδή το στοιχείο της γης και τα άλλα στοιχεία είναι απεριόριστα. Η Τέλεια Σοφία είναι αυτοταυτιζόμενη επειδή το αδαμάντινο ντάρμα είναι αυτοταυτιζόμενο. Η Τέλεια Σοφία είναι αδιαφοροποίητη γιατί όλα τα ντάρμας είναι αδιαφοροποίητα. Η μη-αντίληψη για την Τέλεια Σοφία, ακολουθείται από τη μη-αντίληψη για όλα τα ντάρμας. Η Τέλεια Σοφία παραμένει η ίδια οτιδήποτε κι αν την υπερακοντίσει, γιατί όλα τα ντάρμας παραμένουν τα ίδια οτιδήποτε κι αν τα υπερακοντίσει. Η Τέλεια Σοφία είναι ανίσχυρη να δράσει, γιατί όλα τα ντάρμας είναι ανίσχυρα να δράσουν. Η Τέλεια Σοφία είναι απίστευτη, γιατί όλα τα ντάρμας είναι απίστευτα.
94.
Μαντζουσρί: Η Τέλεια Σοφία Κύριε, είναι το ίδιο όπως η μη-παραγωγή όλων των ντάρμας. (Αυτή) είναι ένα συνώνυμο του ασύλληπτου χώρου. Αλλά ο ασύλληπτος χώρος είναι το ίδιο σαν το χώρο της μη-παραγωγής, κι αυτό είναι το ίδιο σαν το χώρο του Ντάρμα κι αυτό είναι το ίδιο σαν το χώρο στον οποίο δεν υπάρχουν ιδέες οι οποίες αντιστέκονται από τη δύναμη της συνήθειας, κι αυτό πάλι είναι το ίδιο σαν τον ασύλληπτο χώρο. κι αυτό είναι το ίδιο σαν το χώρο του εαυτού. Ο χώρος του εαυτού είναι έτσι, ο χώρος της Τέλειας Σοφίας. Ο χώρος του εαυτού και ο χώρος της Τέλειας Σοφίας δεν είναι δύο ή ξεχωριστές (οντότητες). 0 χώρος του Ταθαγκάτα και ο χώρος του εαυτού δεν είναι δύο ή ξεχωριστοί. Η ανάπτυξη του εαυτού είναι η ανάπτυξη της Τέλειας Σοφίας. Γιατί αυτό: Η Τέλεια Σοφία είναι μια λέξη για το χώρο του μη-εαυτού. Για κάποιον Κύριε, ο οποίος θα γνωρίσει το χώρο του μη-εαυτού. αυτός θα γνωρίσει τη μη-προσκόλληση. Αλλά όταν θα γνωρίσει τη μη-προσκόλληση δεν θα γνωρίζει κανένα ντάρμα. Γιατί η απίστευτη γνώση είναι η Βουδδική γνώση, η γνώση ουδενός ντάρμα είναι η Βουδδική γνώση.
6. ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ
Έχει αποσαφηνιστεί στα προηγούμενα αποσπάσματα, ότι η αρχή της αντίφασης καταργείται στην κενότητα. Σε μερικές περικοπές της Σούτρας. η ταυτότητα των αντιφατικών αντιθέσεων είναι που δηλώνεται σαφέστατα, και δεν γίνεται προσπάθεια να μετριαστεί ο παραδοξολογικός χαρακτήρας αυτής της διακήρυξης.
95.
Σαριπούτρα: Για ποιο λόγο πρέπει ένας Μποντισάττβα να είναι γνωστός σαν ένας ο οποίος δεν υστερεί στην Τέλεια Σοφία;
Σουμπούτι: Η μορφή υπολείπεται στην ιδιαίτερη οντότητα της μορφής. Και το ίδιο ισχύει και για όλα τα πράγματα.
Σαριπούτρα: Τι είναι λοιπόν, η ιδιαίτερη οντότητα της μορφής, κλπ.;
Σουμπούτι: Η μη-πραγματικότητα είναι η ιδιαίτερη οντότητα της μορφής, κ.λπ. Είναι μ’ αυτή την έννοια που η μορφή είναι στερημένη από την ιδιαίτερη οντότητα της μορφής. Και το ίδιο ισχύει και για τα άλλα σκάντας. Επιπρόσθετα, η μορφή κ.λπ.. είναι στερημένη από το σημείο το οποίο είναι χαρακτηριστικό της μορφής, κ.λπ. Το σημείο πάλι, στερείται την ιδιαίτερη οντότητα ενός σημείου. Η ιδιαίτερη οντότητα πάλι. στερείται στο σημείο του όντος της ιδιαίτερης οντότητας.
Σαριπούτρα: Ένας Μποντισάττβα ο οποίος ασκεί τον εαυτό του σ’ αυτή τη μέθοδο, θα προχωρήσει προς τη γνώση όλων των τύπων;
Σουμπούτι: Θα προχωρήσει. Γιατί όλα τα ντάρμας είναι αγέννητα και δεν προχωρούν παραπέρα (δεν απομακρύνονται από αυτή την κατάσταση).
Σαριπούτρα: Για ποιο λόγο είναι όλα τα ντάρμας αγέννητα και δεν προχωρούν παραπέρα (από αυτή την κατάσταση);
Σουμπούτι: Η μορφή είναι κενή από την ιδιαίτερη οντότητα της μορφής. Και έτσι είναι και για όλα τα άλλα ντάρμας. Σε σχέση μ’ αυτά ούτε γέννηση ούτε περαιτέρω μετακίνηση μπορεί να γίνει αντιληπτή. Είναι μ’ αυτό τον τρόπο που ένας Μποντισάττβα, ο οποίος εφαρμόζει την Τέλεια Σοφία, προσεγγίζει στη γνώση όλων των τρόπων.
96.
Σουμπούτι: Ο Μποντισάττβα, το μεγάλο ον, ο οποίος εφαρμόζει την Τέλεια Σόφια, θα πρέπει να γνωρίσει μια σκέψη η οποία είναι ομοιόμορφη και εξυψωμένη αλλά αυτός δεν θα πρέπει να βάλει το νου του σ’ αυτή. Γιατί αυτή η σκέψη είναι μη-σκέψη, αφού η σκέψη, στην ουσιώδη αρχική της φύση, είναι μια κατάσταση διάφανης φωτεινότητας.
Σαριπούτρα: Τι είναι η διάφανη φωτεινότητα της σκέψης;
Σουμπούτι: Η σκέψη η οποία δεν είναι ούτε συνδεδεμένη με το πάθος, ούτε ασύνδετη από αυτό· η οποία δεν είναι ούτε συνδεδεμένη ούτε ασύνδετη με το μίσος, τη σύγχυση, τις έμμονες ιδέες, τις δικαιολογίες, τις βλαπτικές ροπές και τάσεις ή με ότι δημιουργείται από τις διάφορες απόψεις. Αυτή είναι η διάφανη φωτεινότητα της σκέψης.
Σαριπούτρα: Αυτή η σκέψη η οποία είναι μη-σκέψη, είναι κάτι άλλο το οποίο μπορεί αυτή να είναι;
Σουμπούτι: Μπορεί κανείς να βρει ή να διακρίνει σ’ αυτή την κατάσταση της απουσίας της σκέψης, είτε ένα «υπάρχει» είτε ένα «δεν υπάρχει»;
Σαριπούτρα: Όχι, αυτό όχι.
Σουμπούτι: Ήταν αυτή λοιπόν μια κατάλληλη ερώτηση όταν ο Σεβάσμιος Σαριπούτρα ρώτησε κατά πόσο αυτή η σκέψη η οποία είναι μη-σκέψη, είναι κάτι άλλο το οποίο μπορεί αυτή να είναι;
Σαριπούτρα: Τι είναι λοιπόν αυτή η κατάσταση της μη-σκέψης;
Σουμπούτι: Αυτή είναι χωρίς τροποποίηση ή χωριστικότητα· αυτή είναι η αληθινή φύση του Ντάρμα.
Σαριπούτρα: Σαν την κατάσταση της μη-σκέψης, είναι επίσης η μορφή και το άλλα σκάντας χωρίς τροποποίηση και χωριστικότητα;
Σουμπούτι: Κατά τον ίδιο τρόπο επίσης η μορφή και όλα τα υπόλοιπα, είναι χωρίς τροποποίηση και χωριστικότητα.
97.
Ο Κύριος: «Όντα, όντα», Σουμπούτι, σαν μη-όντα κηρύχτηκαν από τον Ταθαγκάτα. Γι’ αυτό αυτά αποκλήθηκαν «όντα». Είναι εξαιτίας αυτού που ο Ταθαγκάτα διδάσκει: «Χωρίς εαυτό είναι όλα τα ντάρμας, χωρίς μια ζώσα ψυχή, χωρίς ανθρώπινη κατάσταση, χωρίς προσωπικότητα».
98.
Σαριπούτρα: Τίνος συνώνυμο είναι ο όρος «Βούόδας»;
Μαντζουσρί: Τίνος λοιπόν, συνώνυμο είναι ο όρος «εαυτός»;
Σαριπούτρα: «Μη-παραγωγή» είναι ένα συνώνυμο για τον «εαυτό».
Μαντζουσρί: Έτσι είναι Σαριπούτρα. Και εκείνο του οποίου «ο εαυτός» είναι ένα συνώνυμο, για κείνο επίσης και ο όρος «ο Βούδδας» είναι ένα συνώνυμο. Ή το «Χωρίς Ίχνος» είναι μια άλλη λέξη για το «Βούδδας». Γιατί ένας «Βούδδας» δεν μπορεί εύκολα να γνωστοποιείται με λέξεις. Κάποιος Σαριπούτρα, ο οποίος θέλει να ψάξει για τον Ταθαγκάτα. θα πρέπει να ψάξει για τον εαυτό. Γιατί «εαυτός» και «Βούδδας» είναι συνώνυμα. Ακριβώς όπως ο εαυτός, απόλυτα δεν υπάρχει και δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός, ακριβώς έτσι και ο Βούδδας. Όπως ο εαυτός δεν μπορεί να εκφραστεί από κανένα ντάρμα, έτσι επίσης και ο Βούδδας. Ο Βούδδας είναι το ίδιο σαν την άφωνη σιωπή.
99.
Μαντζουσρί: «Ένας ο οποίος δεν ανυψώνεται υπεράνω του φόβου», αυτό Σαριπούτρα, είναι ένα συνώνυμο για έναν Αρχάτ του οποίου οι διαρροές έχουν στερέψει.
Σαριπούτρα: Με ποια κρυφή έννοια το λες αυτό, Μαντζουσρί;
Μαντζουσρί: Αυτός δεν έχει φόβους ακόμη και για το πιο ελάχιστο πράγμα. Τι θα ξεπεράσει αυτός λοιπόν;
Σαριπούτρα: Ποια είναι η σημασία της φράσης, «ένας ο οποίος αποδέχεται καρτερικά εκείνο το οποίο αποτυγχάνει να παραχθεί»;
Μαντζουσρί: Αυτό είναι μια κατάσταση μέσα από την οποία ακόμη και το πιο ελάχιστο ντάρμα δεν έχει παραχθεί
Σαριπούτρα: Ποια είναι η σημασία του όρου, «ένας απειθάρχητος μοναχός»;
Μαντζουσρί: «Ένας απειθάρχητος μοναχός “σημαίνει” ένας Αρχάτ του οποίου οι διαρροές έχουν στερέψει». Γιατί είναι που έχει πειθαρχηθεί ή μη-πειθάρχηση. και όχι η πειθάρχηση.
100.
Ο Κύριος: Υπάρχει συνώνυμο για τη «φώτιση»;
Μαντζουσρί: «Τα πέντε θανάσιμα αμαρτήματα», αυτό είναι ένα συνώνυμο για τη «φώτιση». Γιατί αυτά τα πέντε θανάσιμα αμαρτήματα έχουν την ίδια ουσιώδη αρχική φύση όπως η φώτιση, γιατί αυτά δεν υπάρχουν. Γι’ αυτό η φώτιση έχει την ουσιώδη φύση των θανάσιμων αμαρτημάτων. Αυτή γνωρίζει πλήρως τα θανάσιμα αμαρτήματα. Αλλά δεν είναι μια ανάπτυξη η οποία καθιστά όλα τα ντάρμας αναγνωρίσιμα. Γιατί όλα τα ντάρμας είναι απόλυτα μη-αναγνωρίσιμα· αυτά ούτε βλέπονται ούτε γνωρίζονται, ούτε υπάρχει κανείς που να τα γνωρίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου